Ars Notoria, quam Creator Altissimus Salomoni revelavit (Latin text, part 1)

Here is the first part of the Latin text called Ars Notoria, quam Creator Altissimus Salomoni revelavit (The Notory Art, which the Almighty Creator Revealed to Solomon, abbreviated as ANQCASR).  This is the most popularly known abridgement and composite text related to the Ars Notoria and published in the Opera Omnia (Collected Works, c. 1620), vol. 2 (pages 603-660) of Heinrich Cornelius Agrippa von Nettesheim (1486 – 1535), the German occult writer.  It was not authored by Agrippa; its authorship is unknown.  This blog entry is part of the series on “The Early Modern Composites of the Ars Notoria.”  See those other blog entries for more information.

AN = Ars Notoria. AB = Ars Brevis. Note that the variant passages are found in the Ars Notoria (Version B). For the complete English translation of the Ars Notoria and the Ars Brevis, see my book, Ars Notoria: The Notory Art of Solomon: A Medieval Treatise on Angelic Magic & the Art of Memory (Inner Traditions, 2023).

[The Redacted Ars Notoria (Version B) Material]

[AN, Version B, Prologue] In Nomine Sanctae & indiuiduae Trinitatis, incipit sanctissima Ars Notoria, quam Creator Altissimus Salomoni per Angelum suum super altare Templi ministrauit, vt per eam omnes scientias liberales, mechanicas, exceptiuas & earum facultates per breue spacium temporis possit subito acquirere & habere, & in proferedo mystica verba sanctarum orationum in omni sapientia penitus fundaretur.

[AN, Version B, Variation 1] Alpha & Omega! Deus Omnipotens, principium omnium rerum, sine principio, finis sine fine, exaudi hodie preces meas piissimè, & neque secundùm iniquitates meas, neque secundùm peccata mea retribuas mihi, Domine Deus meus, sed secundùm misericordiam tuam quę maior est rebus omnibus visibilibus & inuisibilibus. Miserere mei Sapientia Patris, Christe lux Angelorum, gloria Sanctorum, spes & portus & refugium peccatorum, cunctarum rerum conditor, & humanae fragilitatis redemptor. Qui cœlum & terram, marcque totum ac mundum pondera palmae concludis, te piissime deprecor & exoro, vt vnà cum Patre illustres animam mean radio sanctissimi Spiritus tui, quatenus in hac sacrosancta arte taliter possim proficere, vt valeam ad noticiam omnis scientiae, artis & sapientiae, memoriae, facundiae, intelligentiae, & intellectus: virtute tui sanctissimi Spiritus, & tui nominis peruenire. Et tu Deus meus, qui in principio creasti cœlum & terram, & omnia ex nihilo: qui in Spiritu tuo omnia reformas, comple, instaura, sana intellectum meum, vt glorificem te per omnia opera cognitationum mearum & verborum meorum. Deus Pater, orationem mean confirma, & intellectum meum auge & memoriam, ad suscipiendum, ad cognoscendum omnium Scripturarum scientiam, memoriam, eloquentiam & perseuerantiam, qui viuis & regnas in secula seculorum, Amen.

[AN, 1] Incipit primus Tractatus istius artis, & expositiones eius, quas Magister Apollonius Flores aureos appellavit, ad eruditionem omnium scientiarum naturalium generaliter. Et hoc confirmavit authoritate Salomonis Manichaei & Euduchii compositum & probatum.

[AN, 2] Ego Apollonius artium Magister, meritò nuncupatus, cui natura liberalium quasi cessisse videtur, tractaturus sum de cognitione artium liberalium, & de cognitione Astronomiæ. Quibus experimentis & quibus documentis artium compendiosa competensque cognitio possit haberi, quibusque naturis temporum idonee possit natura summa infimaque competenter diuidi, & quibus diebus & hotis facta hominum inchoanda atque determinanda sunt. Qualiter homo & quali efficacia in ista arte dispositionem vitae suae agere debeat, & cursum lunae inspicere debeat & studeat. Primò arbitratus sum, quaedam praecepta de spiritualibus scientijs declaranda, vt ad singula quae praefati sumus, ordine continuo pertingatur.

[AN, 3] Ne mireris, ergo quod audieris & quod visurus es in hoc opusculo subsequenti, & quod inuenis exemplar tantae & inęstimabilis eruditionis.

Quaedam sunt postea quae sequuntur, quae tibi mirabili officio ex antiquissimis Hebraeorum libris extracta legendo praelibauimus: quae ubi videris, licet ignota fuerunt linguę humanae, tamen pro miraculo reputa quod a Domino Deo tuo tibi noueris esse concessum.

[AN, 4] Ego si quidem de propositis naturis prius in me miratus sum verba quaelibet tantam posse habere efficaciam.

[AN, 5] Quanta sit efficacia verborum.

Est enim tanta quorundam Dei efficacia verborum, ut cum ipsa verba legetis, tibi facunditatem ex improuiso ita augebunt quod quasi de illis eloquens factus fueris & demum Dei singulis aequalis fueris effectus: veruntamen vnde haec fiant sic in sequentibus capitulis orationum plenè tibi demonstrabitur: Nunc verò quae ad manum sunt praesentia differamus.

[AN, 6] Ista ostensio subsequens est de arte notoria

[AN, Version B, 6a Gloss] Ista ars dividitur in duas partes: In prima ponit notas generales, in secunda species.  Ad speciales prius accedamus, scilicet: ad Trivium, postea ad quatrivium.  Tertio vero ad Theologiam, quas scientias cum operatione istarum orationum affequeris, si eas sicut scriptum est, pronunciaveris.

[AN, 6 (cont.)] De Notoria igitur arte quaedam notulae cum scriptis earum nobis manifestae sunt, quarum virtutem humana ratio non potest comprehendere. Est igitur prima nota cuius significatio est ex Hebraeo distorta, quę licet cum paucissimis verbis comprehendatur tamen in expressione sua, & in expressione mysterij suam non amittit virtutem: Tamen eius virtus est quod ex ea contingit & procedit mirabiliter admirandum quilibet arbitretur.

[AN, 7] Incipit prima oratio primi capituli de tribus capitulis.

Helyscemath, Amazaz, Hemel, Sathusteon, Hheli, Tamazam, &c.

[AN, 8] Quam Salomon primam orationem statuit & voluit eam omni interprete carere, sciens tantam subtilitatis de Chaldei, Hebraei, Graeci profunditate sermonis extortam, ut nullo modo possit plenario schemate sermonis exponi. Quae a[utem] sit eius efficacia, ipse idem Salomon in lib. II. Helisoe conditoris de fulgore, sapientiae ostendit. Sed amicus & successor Salomonis, id est Apollonius, cum paucis aliis, quibus data fuit istius scientiae manifestatio, exposuere, dicentes. Ista divina mysteria profunda & sanctissima, & quam plurimum reuerenda sunt & non absque fidei magnitudine proferenda.

[AN, 9] Hic datur spirituale mandatum de praecedneti oratione.

Quod antequam aliquis incipiat, legere, sive proferre aliquas orationes istius artis pro efficacia, istam orationem semper primo proferat in initio reverenter & devote.

Siquis evigilet scripturae, sive quamlibet scripturam facunde indagare sive proferre voluerit, verba figurae praecedentis quae praefati sumus, scilicet, Helyscemath. In illa die quando aliquis vult incipere opus summo mane, in nomine Domini Dei nostri, in ipsa proposita prolatione scripturae diligenter proferat: Cum illa tamen oratione quę sequitur, quae est Theos megale, quae est ex Hebraeo, Graeco, & Chaldaeo sermone subtiliter distorta & elimata mirabiliter & proprie, scilicer per expositionem summatim protenditur in omni sermone in quolibet initio proferenda sunt.

Incipit secunda pars orationis secundi capituli, quae ex Hebraeo, Graeco, & Chaldaeo est excerpta. Cum ista prima sua expositio sequens proferri debet; quae oratio latina est. Tertio oratio de tribus capitulis, quae semper in initio cuiuslibet facultatis. S. primò proferenda.

[AN, 10] Incipit ipsa oratio, Theos megale in tu ymas Eurel &c.       

[AN, 11] Hic ostendit qualiter praefata oratio exponatur.

Huiusmodi vero orationis hoc est particula & summatim praelibata expositio.  Non tamen putes, quod singula verba exponantur sic.

Incipit expositio dicta orationis.

Lux mundi Deus immensae pater aeternitatis, largitor sapientiae & scientiae & totius gratiae spiritualis, pie & inaestimabilis dispensator, noscens omnia prius antequam fiant, faciens tenebras & lucem, mitte manum tuam & tange os meam, & pone id vt gladium acutum ad enarrandum eloquenter haec verba. Fac linguam meam vt sagittam electam ad enarrandum mirabilia tua, & ad pronunciandum ea memoriter. Emitte Spiritum sanctum tuum Domine, in cor meum ad percipiendum & in animam meam ad retinendum ea memoriter. Emitte Spiritum sanctum tuum Domine in cor meum ad percipiendum & in animam meam ad retinendum, & in conscientiam meam ad meditandum per iuramentum tui cordis, id est per dextram piae scientiae tuae. Et misericorditer & clementer in me gratiam tuam inspira & doce, & instrue, & instaura introitum & exitum sensuum meorum, & doceat [sic] me & corrigat [sic] me disciplina tua vsque in finem. Et adiuuet me consilium altissimi, per infinitam sapientiam & misericordam tuam, Amen.

[AN, 12] Non ex toto verba orationum possunt exponi.

Ne tamen putes quod praefate orationis, verba singula in latinum translata sint sermonem, cum aliquid ipsius orationis verbum plus in se sensus & mystiæ profunditatis contineat ex authoritate & etiam Salomonis, & ipsius scriptis referentibus agnoscimus orationem nullatenus humani sensus conditione posse exponi.

[AN, 13] Necessarium est etenim, etiam ipsas Astronomiæ siue Astrologiæ, siue artis notoriæ particulas distinctas, vel orationes suo modo & tempore dici & proferri, & ex eis secundum dispositionem temporum depere operari.

[AN, 14] Hic loquitur de triumphalibus figuris quomodo parce dicantur, & honeste proferantur, & devote.

Sunt etiam quaedam figurae sive orationes, quas Salomon “Hely” Chaldaicè, (id est, “Triumphales Orationes Liberalium Artiam,” & “Subitas ac Praecellentes Virtutum”) efficacias appellavit & sunt ad artis notoriæ itroductorium [sic]. Unde Salomon speciale principium constituit de ipsis, ut secundùm lunas tempora determinata, & non absque termino considerara proferantur. Quod & Magister noster Apollonius plene & competenter instruit, dicens: Quicunque hæc verba, sicut paulò inferius determinato & constituto tempore protulerit, sciat se omni occasione remota IN UNO MENSE TOTAM FACUNDIAM IN omnibus scientijs proferendis, multo magis more solito mirabiliter adipisci.

[AN, 15] Istae sunt expositiones lunationis artis notoria[e].

Hae sunt expositiones lunationis & introductionis artis notoriæ scilicet in quarta luna & octaua, & in duodecima & in decima sexta, & in vigesima quarta & in vigesima quarta & in vigesima octaua, & in trigesima debent proferti. Unde Salomon ait istis temporibus expositiua tempora lunae, quartae dedimus, quae ad quatuor angelis suis conscripta sunt: & quarta luna nobis manifesta est: Nec non angelo latore ipsarum orationum, quater replicata & repetita, nec non & quatuor anni tempora sunt inscripta & reuelata nobis postulantibus ab angelko, ad ostendendam facundiam plenariam in quatuor linguis, Graeca, Hebræa, Chaldæa & latina: & quatuor orbis terrarum partes data est a Deo potestas definiendi humanæ mentis facundiam, nec non humanitatis quatuor virtutes, Intelligentiam, Memoriam, Facundiam & istorum trium stabilitatem dominari. Ista etiam sunt de quibus Præfatum est, quæ sicut diximus, ita proferenda sunt.

[AN, 19] Ostendit qualiter ista oratio predicta sit principium & fundamentum totius artis.

Ipsa vero artis notoriae prima figura quae supra notam quadrangulam manifestandam sita est.  Ipsa verò in Astronomiæ exceptionibus à paucis habitis angelica sapientia. In Astrologiæ autem speculo philosophiæ annulis nuncupatur. In notoria verò arte fundamentum totius scientiæ esse scribitur Veruntamen in matutino diei quarta proferenda, simul & continuè, scilicet in mane semel, circa tertiam semel, circa nonam semel, circa vesperas semel proferatur.

Oratio præcedens debet proferri secretè & solus sit qui proferat eam, & ipse vix audiat se: & hæc est conditio eius: quod si necessitas eum arguerit alicuius magni operis, poterit dici mane bis & circa nonam bis

& confessus sit & ieiunet in prima die, in quo profert eam, & vivat caste & devote.

[AN, 16] Et hoc est quod dicit hic.

Ista est oratio quattuor linguarum Chaldae, Graecae, Hebraeae & Latinae evidenter exposita, quae splendor vel speculum sapientiae appellatur.  In singulis lunationibus sanctis prædicta oratio debet legi, in mane semel circa tertiam selem circa nonam semel & circa vesperas semel.

Incipit oratio.

Assaylemath, Assay Lemeth, Azzabue.

[AN, 16, Variation 3] Incipit secunda pars praecedntis orationis & tantum semel debet dici.  Azzaylemath, Lemath, Azacgessenio.

[AN, 16, Variation 4] Sequitur tertia pars orationis praecedentis & simul proferatur. 

Lemath, Sebanche, Ellithy, Aygezo.

[AN, 17] Hic exponitur qualiter non habet expositionem in Latino.

Hic est oratio sancta sine totius peccati periculo qua Salomon ait humanis sensibus esse inexplicabilem: & subiunxit: Prolixior est, inquit, eius expositio, quàm ab homine considerari potest, exceptis illis secretis quę non licet nec dantur homini loqui. Quam orationem id circo totam inexpositam reliquit, quia de ipsius orationis nullus ad perfectionem summatim de ea poterit prælibare. Cuius rei causa tamen erat spiritualis, quia Angelus ipsam deferens in recusabili prohibitione Salomoni ait: Vide ne de hac oratione aliquid exponere vel transferre præsumas, nec tu, nec quis per te, nec quis post te. Sacramentale siquidèm eius mysterium est, vt expresso sermone verborumque orationis audiuit Deus orationem tuam, ut tibi intelligentia, memoria, facundia & horum trium stabilitas augeatur. diebus lunationis determinatis scilicet in in quarta luna, 8.12, & sic deinceps sicut præceptum & scriptum est, ipsam orationem diligenter in præmissis diebus quater lege credens de ea quod studium absque ambiguitate supra humanum modum subitò a daugeri.

[AN, 18] De efficacia eiusdem orationis qua inexplicabilis est humano sensu.

Haec est omnino quam Salomon felicitatem ingenii, & lumen animæ Magister Apollonius appellauit, & speculum sapientiæ eandem nuncupauit. Et ipsam orationem vitæ ętermæ imaginem arbitror appellandam. Cuiuscunque tanta sit efficacia à paucis hominibus & ferè à nullis dignoscitur vel comprehenditur.

[AN, 20a] Praelibatis ergo quibusdam petitionibus, signaculis siue præceptis quasi quendam introitum dedimus ad ea quæ dicturi sumus de quibus tamen partem ea habent, quæ suprà diximus. Veruntamen antequam ad eam perueniatur, quædam arbitror necessaria, quibus plenius arque clarius ad propositam pertingetur historiam. Sunt enim vt suprà diximus, quædam exceptiones Notoriæ artis. De quibus quædam obcurè & quædam clarè & manifestæ sunt.

[AN, 20b] Ex ipsa autem Astronomia notoria ars librum habet, cuius ipsa est principium & Magistra. Et eius efficacia est quod ex ea omnes artes doceantur. Sciendum est etiam artem notoriam & omnes artes, & omnem literatam scientiam, mirabiliter continere, quæ testante Salomone, ideo est ars notoria quia quibusdam notulis breuissimis omnium comprehensibiliter scriptorum edocet cognitionem sicut etiam ait Salomon in tractu Lemegeton, hoc est in tractu spiritualium & secretorum experimentorum.

[AN, 21] Hic ostenditur qua ratione in arte ista different notae, & ista est ratio.  Nota enim est quaedam cognitio per orationem & figuram supra positam.

Sed de orationibus & figuris mentio suo tempore habenda ratio est, quare in arte notoria notæ dicantur. Modo facit mentionem de quadam oratione quę Regina linguæ appellatur. Inter istas tamen orationes vna est excellentior quam Rex Salomon Reginam linguæ id circo voluit appellari, quia quodam secreto tegimento impedimentum linguæ aufert, & mirabilem eloquentiæ tribuit facultatem, ad quam antequam perueniatur parumper de ipsa oratione est prælibandum. Ipsa enim est oratio, quæ in scripturis docendis in ore semper habenda est, de Chaldæo tamen sermone extorta est: quæ licèt breuis sit, mirabilis efficaciæ est, vt cum ipsam scripturam legeris oratione præmemorata, reticere non poteris, quæ tibi mens & lingua suggesserint & administrabunt.

[AN, 22, 24] Ista oratio quae sequitur, est quaedam invocatio angelorum dei, & provocat facundiam, & in principio scripturarum debet dici, & in principio mensis praefertur. 

Incipit oratio.

Lameth Leynach Semach, belmai. (Istae orationes non habent proprias lunationes, ut dicit Commentator supra in glossa) Azzailemat Gesegon.  Lothamasim Ozetogomaglial, Zeziphier, Josanum: Solatac, Bozefama, Dafarciamar, Zemait, Lemaio, Pheralon, Anuc, Philosophi Gregoon Letos, Anum, Anum, Anum.

[AN, 23] Qualiter ista oratio proferatur in principio cuiuslibet mensis caste & puro corde semper proferatur.

Ut in principio scripturarum docendarum secretissime debet dici oratio praedicata, & quae tibi legenti mens & lingua suggesterit, reticeri non debet. Præterea sequuntur quædam verba præcepta de illa, quia in principio mensis semper incipi debent, & etiam in alijs diebus. Ista etiam est quæ memoriam. Sed tamen sapienter & cum maximæ venerationis officio, & antequam cibus & potus sumatur, proferenda est.

[AN, 24] Sequitur oratio de quae locuti sumus ad producendam memoriam.

Deus summe Deus invisibilis Theos Patir, Theos patir Heminas per archangelos tuos eliphamasai gelonucoa. Gebeche banai Gerabcai, elomnit: Et per angelos tuos gloriosos, quorum, nomina adeo consecrata sunt, ut a nobis proferri non debent quæ sunr hæc: Do., Hel., X., P., A., Li., O. Ff., &c. quæ humanis sensibus comprehendi non licet.

[AN, Version B, 24 Gloss] Sequitur prologus praedictae orationis, qua provocat & adhibet memoriam, & continuatur cum praecedenti Nota.

Hae oratio debet dici cum praecedenti oratione proxima, scilicet Lamech, & cum ista, Te quaeso, hodie, O Theos, semper proferenda pro una oratione.  Si pro memoria, in mane dicatur. Si pro alia efficacia vespere dicatur. Et sic dicatur in vespertina hora, & in mane. Et si proferatur, vt dictum est, ista cum oratione pręcedenti, prouocat memoriam & linguam impeditam soluit.

[AN, 25] Hic incipit ipsius orationis prologus. 

Te quaeso, Domine, mi illumina conscientiam meam splendore luminis tui, & illustra & confirma intellectum meum odore suauitatis spiritus tui, adorna animam meam vt audiendo audiam, & audita memoriter teneam. Reforma Domine cor meam: Instaura Deus sensem meum: Placa pijssime memoriam: Aperi mititissime animam meam: Tempera benignissime linguam meam per gloriosum & ineffabile nomen tuum. Tu qui es fons bonitatis, & totius pietatis origo, habeas patientiam in me & memoriam da mihi, & quod à te petij in oratione hac sancta largiaris mihi. Et qui peccantem non statim iudicas, sed ad pœnitentiam misertus expectas, te quæso indignus precor, vt facinorum meorum & peccatorum meorum scelera extinguas & abstergas, & me petitione tanta per Angelorum tuorum virtutem de quibus præfatus sum, dignum & efficacem esse facias, qui es Trinus Deus. Amen.

[AN, 26] Hic ostendis alias efficacias, quas habet praedicta oratio.

Hanc eandem orationem, & si de aliqua magna visione dubitaveris, quid praetendere debeat, vel si magnam visionem de periculo instanti sive de futuro videre volueris, vel de quovis absente vis habere certitudinem, vespere ter dicas cum summæ venerationis obsequio, & videbis quod petieris.

[AN, 28] Hic incipit oratio magnae virtutis, & est de cognitione artis physica, & habet plures virtutes & efficacias.

Si vis habere cognitionem de alicuius aegritudine, utrum ad mortem vel ad vitam sit infirmus.  Si iacuerit languens, assistens coram eo dicas ter cum magna reverentia.

[AN, 29a] Incipit oratio physicae artis. 

Ihesus fili Dominus incomprehensibilis Ancor Anacor Anylos, Zohorna, Theodonos, Helyotes, Phagor, Norizane, Corichito, Anosae, Helse, Tonope, Phagora.

[AN, 29b] Sequitur alia pars orationis. 

Elleminator, Candones, Helosi, Tephagain, Tecendum, Thaones, Behelos, Belhoros, Hocho, Phagan, Corphandonos, humane natus, & vos Eloytus, Phugora. Angeli sancti adeste & advertite & docete me utrum talis convalescat an moriatur de ista infirmitate.

[AN, 30a] Hoc acto, tunc interrogabis infirmum. Amice qualiter tu sentis te? & si responderit tibi, bene conualescam, vel aliud tale simile, scias proculdubiò, quod ad vitam est infirmus. Si autem respondeat grauiter vel malèsto, vel aliud simile, scias proculdubio ipsum in proximomoriturum. Si autem responndeat necio qualiter sto, scias similiter quod moritur, vel infirmitas in grauius mutabitur. Si autem puer fuerit, qui & ætatem correspondendi non habuerit aut malor, languens infirmus grauiter vel noluerit: post orationem dictam ter qd inueneris primo in mente tua, de ipso futurum scias.

[AN, 30b] Porro si quis infirmitatem suam simulauerit vel celauerit, dicas eandem orationem, & suggeret tibi virtus angelica veritatem. Si verò longinquus infirmus fuerit, audito nomine eius, pro eo similiter dicas hanc orationem, & veniet tibi in animo tuo, vtrum viuere debeat siue mori,

Si tu infirmi alicuius pulsum tetigeris, eadem oratione memorata, reuelabitur tibi, cuiusmodi fuerit effectus infirmitatis. Si etiam alicuius mulieris prægnantis pulsum tetigeris, oratione memorata, reuelabitur tibi vtrum sit masculus vel fœmina, qds concepit. Scias êt illud miraculum non ex natura tua prouenire sed sanctorum Angelorum, quorum agere hic pars officik est virtutem & naturam tibi mirabiliter reuelare. Item si de virginitate alicuius dubitaueris eadem oratione reuelata memorabitur tibi vtrum sit virgo vel corrupta.

[AN, 31] Hec est praesatio orationis efficacia, quam efficaciam, quam virtutem poteris qualibet die probare.

De ista oratione ait Salomon, hanc nouam cognitionem physicæ à Deo accipi: vnde vocauit & dixit hoc mandatum miraculum cum esse efficax fundamentum physicæ scientiæ, & quod contineat in se quantitatem & qualitatem scientiæ totius artis physicę inqua re est mirabiliter magis speciosum quam horridum miraculum. Tu aût quotiescunque legeris, non adverborum paucitatem, sed mysterij tanti lauda virtutem. Ipse enim Salomon de artis Notoriæ subtilitate diuini auxilij mirabili libertate extorsit: Scilicet quia grande quoddam proponimus videlicet tot & tanta sub tam speciosa breuitate constringere naturalium arbitror esse aliquod generale prohemium in tam subtilis & excellentis operis ordinatione proponi, vt magic animus auditoris super hæc confortetur & convalescat.

[AN, 32a] Hine dicitur qualiter unaquaeque nota unius cuiusque artis suum habet exercere officium, & notae unius artis ad aliam artem sciendam non prosunt, & sciendum est, quod omnes figurae suas proprias habent orationes.

Disseramus ergo pro possibilitatis nostræ viribus notoriæ artis facultatem, & quod naturalium est, ad maiora artis accedamus. Salomon etenim artis Notoriæ magnus compositor, diuersarum artium sub ipsa contentarum Magister quidem maximus. Artem ipsam id circo notoriam appellauit, eo quod esset ars artium & scientia scientiarum, quę omnes artes liberales & mechanica: & exceptiuas in se comprehendit: & quæ in cæteris artibus longis & grauibus loquutionibus nec non prolixis & fastidiosis librorum voluminibus per maximi temporis spacium, quibus ingenioso comprehendunt cum paucis verbis & scriptis paruissimis quo suis imperitos & duros, per breue spacium temporis mirabili & inaudita verborum ac nominum virtute reddit cruditos.

[AN, 32b] Nos ergo quibus tanta facultas a summi creatoris affluenti gratia ratione scripturae scientiarum concessa tantum munus & tam egregium donum competenter recipimus. Nam cum artes singulæ notas sibi dispositas & prænotatas habeant cum figuris, & cum nota unius cuiusque artis suum non habuerit transscendendi officium, ad aliam artem scientiam notae unius artis non prosunt nec valent: & quia aliquantulum hoc est difficile, in hoc tractu parvulo quod praeludium ad ipsum corpus artis dicitur. De singulis ipsius Notis singulatim & illud quod magis necessarium est ad diversarum scripturarum scientias acquirendas divinitus exploremus.

[AN, 33] Hic ponit quoddam speciale praeceptum

Illud est nobis necessarium necessario & posteris nostris idoneum arbitramur & vtile, vt quibusdam compendiosis tractatibus prolixa & magna scripturarum volumina cognoscamus: Quoa vt leuiter fieri possit de libris antiquissimis tribus, qui a Salomone compositi sunt diligentissimè inquiramus. In quorum primo illud primum & speciale intelligendum est, qui oratione præmissa ante secundum capitulum in omni sermone longo vtendum est, principium cuius orationis est Assay. & competenti tempore verba orationis dicantur. Subsequens autem pars orationis tunc pręcipuè dicenda est, quando ad cognitionem scripturarum volumina reuoluendo notam inspexeris. Tunc etiam dicenda est ipsa oratio, quando grauem scientiam tibi antea inauditam, subitò illam tibi propositam, & lucidè & plenariè enucleare & proponere volueris: ipso etiam tempore eandem orationem dices, quando tibi aliquod importunum, aliquod graue dixerit, quod tuę facultatis non sit exponere, eandem orationem commemorabis. Ista est oration de qua locuti sumus, & est mirabilis oratio, cuius pars prima involumine de magnitudine qualitatis exponitur.

[AN, 34] Incipit Oratio. 

Lamed Rogum, Ragia, Ragium, Ragiomal, Agalad, Eradioch, Anchovionos, Lochen, Saza, Ya, Manichel, Mamacuo, Lephoa, Bozaco, Cogemal, Salayel, Ytsunanu, Azaroch, Beyestar, Amak.

[AN, 35] De Magnitudine ad artis operationem.

Ista oratio continetur in loco secundo primae notae generalis tractatus de omni scriptura. Cuius expositionis partem de magnitudine qualitatis artis eiusdem satis explanauimus: sed ne prorsus ipsius sacramentalis intellectus admirans mysterium rudishaberetur auditor, hoc sciat certissi, vel nihil dubitans de verbis gręcis ipsius orationis supradictę esse principium expositionis euis in latino.

[AN, 36] Incipit Oratio.

Memoria irreprehensibilis, sapientia incontradicibilis, efficacia incommutabilis aeterni consilij angelos complectetur cor meum dextra tua, adimpleat conscientiam mean memoria tua, & odor vnguentorum tuorum, dulcedo gratiae tuae muniat mentem meum splendore Spiritus sancti, & claritate, qua Angeli faciem tuam cum omnibus coeli virtutibus intueri sanctam sine fine desiderant. Sapientia qua omnia reparasti: Intelligentia qua omnia informasti, beatitudinis perseuerantia qua Angelos restituisti: Dilectio, qua homines post lapsum ad coelestia traxisti, Doctrina qua Adam omnem scientiam docere dignatus es. Informa, reple, instrue, instaura, corrige, & refice me vt fiam nouus in mandatis tuis intelligendis & in suscipienda scientia animae & corporis mei, & omnium fidelium credentium in nomine tuo, quod est benedictum in secula seculorum.

[AN, 37] Hic est etiam particula expositionis praefatae orationis, quam vnusquisque doctorum, qui in hac arte asseruisse legitur reliquit inexpositum. Scias ad eius expositionem nequaquam humanam posse sufficere facultatem.

[AN, 38] Haec etiam oratio a Salomone Gemma coronae Domini appellatur. In periculo, inquit, ignis, terræ, bestiarum, ea siquidem prodest cum fide dicta credentia. Allatam enim fuiste ab vno quatuor Angelorum perhibetur, quibus datum est nocere & prodesse terræ & mari & arboribus. Ipsius etiam orationis exemplar libri florum doctrinæ cœlestis appellauit. Glorificando enim Salomon in hoc Deum, quòd ad Theologiam pro nutu diuino & eius mysterio atque omnipotentis nobilitatis inspirauit. Et inspiciens quasdam orationes ipsam in nocte sacrificij maioris Domino Deo largiente, inter alias transmissas eiusdem artis notoriæ conuenienter collocauit, quæ sanctæ & dignæ sunt: atque reuerendi mysterij sunt. Ipsis quidem non de Theologia errantes omisêre gentiles, quas Salomon signum sacri mysterij Dei angelo (alia) præcedente vocauit hoc etiam est opplementum dignitatis nostræ & salutis humanæ, & quod in eis continetur.

[AN, 39] Prima oratio ex istis, de quibus loquimur spiritualu, operatur ad Theologiam, & ipsius conservat memoriam.

Istae etiam orationes sunt, in quibus magnam potest nostra salus habere efficaciam. Quarum prima oratio Spiritualis ad Theologiam cognoscendam, & ipsius perseueranter habetur memoria, id circo ipsum signum gratiæ Dei Salomon præcepit appellari. Gratia enim Dei est, vt inquit Ecclesiastes, spiritualis in verbis quae inspiravit mihi, ut disputarem de omni ligno libani vsque ad Isopem, quæ egreditur de patiete.

[AN, 40] Assignatio temporis scilicet, in qua lunatione orationes ista proferri debent.

Oratio in prima Luna debet proferri semel, & in tertia ter, & in sexta sexies, & in nona nonies, in duodecuma duodecies, in decima septima decemsepties, & in decima octaua totidem. In vicesima sexta totidem, In 29. totidem, In 30 totidem. Ipsa enim oratio tantæ virtutis, tantæ efficaciæ est vt in die, qua ipsam dixeris, determinato patre tanta cum in eadem die virtus scientiæ Theologiæ adaugebitur, vt si volueris vix de ipsa poteris reticere: Et si aliâs imperitus sueris, à socijs vel maioribus vel subditis vel similibus visus, & ab eisdem & à reliquis ita scire videberis. Sub intra studium Theologiæ, & audias lectiones per aliquot menses, vt omne dubium de te excutiatur, ab illis qui te iuta scire viderint. Veruntamen in illa die qua dixeris eam, castè viuas, & summo manè eam dicas.

[AN, 41] Attulit istam orationem subsequentem, Salomone testante, Angelus propositus tonitruo, qui in conspectu Domino semper assistit, cui non est paufirius, eius mysteriym sacrosanctum est & efficacius, vt cum eam orationem semel legeris, non amplius dici oportet: eò quod promoueat Spiritus cœlestes ad aliquid magnum peragendum.

[AN, 42] De eadem oratione dicit, quod tantum est eius mysterium, quod etiam spiritus cœlestes promoueat ad aliquid magnum peragendum diuina permittente potentia: Habet etiam in sui mysterij largitorem efficacem vt linguam & corpus ipsius proferentis tanta inspiratione exaltet vt quasi nouum quid et magnum mysterium intellexiste cognoscat.

[AN, 42/43 Gloss] Hic autem est orationis principium, in qua tanta efficacia est, ut diximus, & cum magna devotione opus eam legi.

Achacham, Yhe, Chelychem, Agzyraztor, Yegor, &c.

[AN, 44] Istud est principium praefatae orationis, cuius partes sunt quattuor. Sed de principium aliud per se dicendum est, nec non de cæteris quatuor partibus singulatim: præterea inter principium & ipsas orationes quæ sunt quatuor istam competentem facimus divisionem.

[AN, 45] Hoc enim quod de principio dicendum est singulariter. Et ista oratio in partes 4, dividenda est, & eius dicta prima parte, id est, principium antequam pars alia ipsius orationis conpleatur, ista nomina græca sequentia proferenda sunt.

[AN, 46] Ista est divisio istarum orationum:

Hielma, Helma, Hemna, &c.

[AN, 47] Deus Pater, Deus Filius, Deus sancte Spiritus, orationem confirma & intellectum meum & memoriam ad suscipiendam, ad cognoscendam, & retinendam omnium scriptuarum bonarum scientiam, eloquentiam, & earum bonam perseverantiam animi.

[AN, 48] Istud est principium praefatae orationis, quae sicut diximus, dici debet secundam prolationes & secundum constitutiones ipsius ob nostræ memoriæ obliuionem recitari habet, & secundum exercitium ingenij, & secundum sanctitatem vitæ nostræ, & in ea est tale mysterium, & talis efficacia virtutis.

[AN, 49] Sequitur alia subtilis oratio, in qua continetur tam sacramentale mysterium, & in qua omnis scientia perfecta mirabiliter completur. De ista enim voluit Deus vt sciremus quæ cœlestia, quæ terrena, & quilibet secundum cœlestia cœlestis, & secundum terrena terrenus efficitur. Quia Dominus dixit: Imperfectum viderunt oculi mei, & in libro tuo omnes scribuntur dies, formabuntur & nemo in eis &c. Sic enim habitandum est in præceptis Dei. Non enum possumus omnia scribere, vt Sol habear eundem cursum quem primo habuit & confirmetur ordo noster. Omnis enim scriptura, quæcunque à Deo non est, legenda non est. Voluit autem ipse Deus diuidere omnia, & hoc est quomodo ista sunt agenda ante secundam partem, quæ tam gloriosas & excellentes orationum consecrationes continet, & quæ consecratam partem in cœlis habere definitur vt nequaquam illa linguis humanis possit definiri.

[AN, 50] Istud est principium secunda partis istius orationis, qua tanta est efficacia, sicut dictum est superius.

Aglaros, Theomiros, Thomitos, &c.

[AN, 51] Ista oratio praecedens est secunda pars orationis, de qua aliud singulariter dicendum est. Vnde se istam orationem diceris prima parte eius commemorata, istam orationem sequentem dicas & præuideas præcepta quæ sunt in ea.

Deus omnium, qui es Deus meus, qui in principio creasti omnia ex nihilo, Cum Spiritu tuo omnia reformasti, comple, restaura, conscientiam meam, & sana intellectum meam, vt glorificeme per omnia opera cogitationum mearum, & verborum meorum.

[AN, 52] Et postquam istam orationem praedictam dixeris, facto interuallo quasi dimidiæ horę, dicas istam tertiam partem orationis quæ sequitur:

Megal, Legal, Chariotos, &c.

[AN, 53] Hac parte orationis dicta tertia, praemeditaberis tecum de scripturis quas scire volueris, & deinde dices istam orationem.

Veritas, Lux, Via omnium creaturarum, Iuste Deus viuifica me & intellectum meum confirma, & restaura conscientiam meam sicut regi Salomoni restaurasti, Amen.

[AN, 54] Partibus enim istis praememoratis secundum quod definitum est, est, addes istam orationem sequentem, istis orationibus dictis, quartam partem orationis dicas, et est ista.

Amasiel, Danyi, Hayr &c.

[AN, 55] Partibus enim istis praememoratis, secundum quod definitum est, addes istam sequentem orationem.

Ego in conspectu tuo Domine Deus meus, in cuius nutu sunt omnia nuda, & aperta, haec loquor, ut ablato infidelitatis errore, adiu[u]et Spiritus tuus omnia vivificans, omnem incredulitatem meam. Amen.

[AN, 56] Qualiter orationes latina non exponuntur a verbis orationum.

Sciendum est ergo, quod illa tota oratio inexposita remansit, propterea quia tantae subtilitatis est eius zeuma, ornatus de lingua Chaldaea Haebraea tam subtili & admirabili elimatione decorum, vt nullatenus possit in me transferri liberæ lucutionis officium. Verba Latina quae subiunguntur partibus orationis præfatæ, ea verba sunt quæ de chaldæo in nostro transferri potueunt sermone: non tamen de tota oratione sunt, sed singularium partium orationis praefatae sunt capitula ad orationem pertinentia.

[AN, 57] Hic loquitur de efficacia omnium istarum.

Ipsa enim oratio tanti mysterii est, ut sicut rege Salomone testante dum ipsam orationem quidam familiaris eius domus libro hoc a casu inuento, nimium crapulatus vino post accessum mulieris præsumptuose legeret, nondum eius parte finita, elinguis totus, expers memoria, cæcus & mutus vsque ad horam mortis factus est. In hora autem mortis eius fertur deuisse: quatuor angelos, quos offenderat in tam sacro mysterio praesumptuose legendo; unum memoriae, alterum linguae, tertium oculorum, quartum aurium custodes & flagellatotes quotidie habuisse. Quo testimonio ipsa oratio eidem regi Salomoni omnino commendabilis facta est: Tantum enim est ipsius mysterium. Præcipimus ergo ut quicunque eam legere voluerit, non praesumptuose eam dicat. In praesumptione enim peccatum est: unde sicut praeceptum est ita dicatur ista oratio.

[AN, 58] DE ARTIS ERGO PRAECEPTIS generalibus, de omnium artium cognitione necessarium arbitrati sumus de singularibus præceptis singularium artium aliquid definire. Sed quia de cursu Lunæ aliquid prælibando tetigimus: necesse est vt de eius cursu quid significet exponamus. Luna 12, signa habet in mense vno, Sol vero 12 signa in anno; & spiritus uno eodemque tempore eodemque termino inspirat, faecunda, illustrat. Unde dictum est: ut Luna & Sol cursum suum habent, subauditur, quia prius habebant. Sed quia in hebraeo istud deficit, in Latino etiam debere deficere arbitramur. Da ista oratione praecedenti, etiam de suis tribus partibus satis dictum est.

[AN, 59] In iste capitulo ostendit efficaciam orationis subsequentis, qua specialis est ad facundiam.

Haec oratio sancta quae sequitur, est quidem oratio specialiter facta ad facundiam.  Ipsa est enim quoddam speciale mysterium in se continens. Et cum una de generalibus est ostendens in se quædam generalia præcepta omnibus atribus communia. Sic enim Deus instituit animam in corpore, dicens, hanc vobis do vt ipsam obseruetis & custodiatis legem Domini. Et qui sunt isti, in conspectu Dei semper assistunt, & vident saluatorem facie ad faciem noctu dieque. Item de eadem oratione: Haec est inquam illa oratio gloriosissima mystica & intelligibilis, continens in se mysteria, in quibus mens & conscientia & lingua succedit. Ipsa enim mysteria, tanta vt homo seruet ea secundùm voluntatem eius qui præuidet omnia in conspectu suo condita. Ipsa enim est oratio, cuius tam gloriosum & sacramentale est mysterium. De ipsa oratione nemo post crapulam nimiam vel luxuriam aliquid dicere præsumat, nec etiam ieiunus nisi in magna veneratione & discretione eam proferat. Unde Salomon inquit: Nemo de hac oratione, nisi suis temporibus determinatis aliquid tractare præsumat: nisi illius orationis facta esset commemoratio eoram aliquo præsule pro aliquo negocio competenti: ipsa oratio mirabiliter est salubris super hoc.

[AN, 60] Unde Salomon inquit: Nemo de hac oratione, cuius causa tam salubris est, vt eius interuentione effectus, lectus est ille Psalmus, de quo dictum est. Venite post me & faciam vos fieri piscatores hominum, sicut dixit & fecit. Quomodo ipsa oratio tantæ efficaciæ, tantique mysterij sit non ex nostra facultate scimus: Neque etiam quando discipulis suis Dominus dixit, hoc scire potuimus nec possumus. Ipsa enim oratio tanti mysterij est. Quia diximus vt ipsa contineatur nomen Domini magnum, quod se scire multi mentiti sunt: ita quod Iesu reperto in templo, multa mirabilia feciste narrat. Quod verum est, sed quidcunque fecit, mentiti sunt, & abscondeunt veritatem, ut nemo illorum nec aliquis post eos illud nuderet proferre, ad quod antequam perueniatur, aliquid extra dicendum arbitramur.

[AN, 61] In isto capitulo assignat tempus & modum qualiter ista oratio proferatur.

Ipsa enim oratio est una generalium & prima singularium de utraque in se continens. Et cum specialiter de facundia facultatem in se habeat & virtutem. Intelligendum quid, quo tempore, qua ordinatione, quibus diebus sit proferenda.

Omni tempore potest proferri in Luna decimaquarts ut supra. Ordination vero istius orationis, ut in singulis diebus quibus proferatur, mane diluculo dicatur, antequam contaminetur homo, tamen præcipuè orationes prædictæ proferantur. Tali autem modo oratio dicatur in simul absque diuisione: & tamen divisiones in eadem sint, non quod oratio dividatur in se, sed quia tantum nomen & tam gloriosum per partes scribatur, & secundum partes singulas ipsius nominis tanti & tam gloriosi per terminos dividatur, & dicatur ut ipsum excellentissimum nomen non simul totum, propter fragilitatem nostram proferatur. Nec ipsius nominis elementa vel syllabae cum in oratione sint positæ, cognosci vel ubi sint positae, cognoscendum non est, ne aliquis ea praesumptuose proferat, siue per tentationem aliquid de ipsa oratione ageret, quod agendum non esset.

[AN, 62] Elmot, Sehel, Hemech, Zaba, &c.

[AN, 63] Nemo impeditus criminalibus ausus sit proferre illam orationem.

Ecce res conformata apud Sapientes istius seculi, quae ut diximus cum summa industria proferenda est. Omni quidem die proferri potest, quo peccatis criminalibus impeditus non fueris die verò quo criminalibus fueris impeditus in corde tuo poteris eam memorare, ut si bene volueris esse facundus, illam repetas ter. et si malæ rei fuerit siue aliquod magnum negocium emerget tibi, semel repetas orationem, & adhibebitur tibi facundia, quàm necesse fuerit, & si eam bis repetiueris poterit tibi multitudo eloquentiae obesie tantum est sacramentum orationis ipsius. Aliud etiam tertium quod in ipsa oratione considerandum est. Ipsam videlicet orationem ita debere pronunciari, ut confessio cordis & oris præcedat: pronuncietur autem summo mane, & post ipsam orationem, ista sequens oratio latina.

[AN, 64] Iste est prologus sive expositio pracedentis orationis qua simul debet proferri.

Omnipotens aeterne Deus, & misericors Pater ante omnia secula benedicte, qui nobis æternæ Deus & irreprehensibilis & impermutabilis remedium salutare contulisti, qui propter omnipotentiam maiestatis tuæ nobis facultatem loquendi & discendi concessisti, cæteris animalibus negatam: Cuius dispositio in sui providentia non fallitur, Cuius etiam natura æterna est & consubstantialis Deo, qui exaltatus est super cœlos. In quo tota Deitas corporaliter habitat: Deprecor maiestatem tuam & omnipotentiam glorifico, & æternitatis tuæ virtutem ac magnificentiam tuam summam & æternam & vna intentione imploratione flagitans, deposco te Deus meus Sapientia inæstimabilem vitæ Angelorum. Deus Spiritus sanctus incomprehensibilis, in cuius conspectu chorus Angelorum tuorum consistit, deprecor & flagito, vt per sanctum & gloriosum nomen tuum, & per conspectum Angelorum tuorum, & principatus cœlestes: mihi GRATIAM tuam dones, & mihi subuenias, & facunditatem mihi tribuas & intellectus tui memoriam & perseuerantiam concedas: Qui viuis & regnas æternaliter vnus æternus Deus, per omnia secula seculorum, in conspectu omnium cœlestium virtutum, nunc & semper & vbique. Amen.

[AN, 65.i] Ista autem oratione sic finita & istis additis ex necessitate secundum omnes ponendum est quoddam mysterium, ita ut aliquam taciturnitatem habeas, finita oratione latina, & post taciturnitatem sc: interuallum aliquod serua incipias dicere istam orationem sequentem. Semet Lamen &c.

[AN, 70.i] Ista, inquit Salomon, est orationum oratio, & experimentum speciale, quo omnia sive singularia sive generalia cognoscuntur plene, efficaciter & perfecte, & immemoriter tenentur.

[AN, 65.ii] Postquam ergo ex ista oratione facundiam habueris, quam habere volueris, parce tibi & nolli proferre ea quae tibi lingua suggerret ac administrabit.

[AN, 66] Iste enim est finis generalium praeceptorum quae data sunt ad memoriam, facundiam, intelligentiam adipiscendam.

[AN, 67] Ista omnia quae praelibata sunt, generalium praeceptorum, data sunt signa ut de generalibus praeceptis & intelligendis adipiscendis habeatur facultas.  Quae autem deinceps sunt ipsa spiritualia Salomon appellavit, & ex artes singulae singulas habent potestates.

[AN, 68] Postquam vero de generalibus praeceptis data est sufficiens definitio, & orationes positæ sunt & authoritates orationum in quibus designantur, quid de singulis orationibus agendum sit, quia de singulis artibus tractaturi sumus singulatim, necesse est, vt quod ipse conditor & magister noster in exemplum posuit nos etiam exequamur. Ait enim Salomon antequam ad artium notas singulas & orationes prænotatas accedatur, præludium dicere oportet, quod estr prohemium siue prologus.

[AN, 70.ii] Qualiter singulares artes suus proprias habent notas.

Ut ad singula vero singularum artium præcepta antequam perueniamus, necessarium est, vt quomodo singulares artes singulas habeant notas, disseramus.

[AN, 71] De scientiis liberalibus, & aliis qua possunt haberi per istam artem.

Artes vero liberales sunt septem, & septem exceptiveae, & septem mechanicae. Septem exceptiuæ sub septem liberalibus continentur. Quæ autem liberales septem sunt, manifestum est, de quibus primò agendum est. Mechanicæ autem sunt istaæ, quæ adulterinæ vocantur, Hydomantia, Pyromantia, Nigromantia, Chiromantia, Geomantia, Geonegia, quæ continentur sub Astronomia Neonegia.

Hydromantia est scientia de aqua, eo quòd in conspectu aquæ stantis vel currentis quædam scientia magistrorum experimentorum habeatur.

Pyromantia est flamma discurrente vel circumfluente, per quam antiqui scientiam experimentorum, philosophi magnam efficaciam comprehendebant.

Nigromantia est, quod sacrificium animalium mortuorum, quo sine peccato quodam antiqui magna experimenta solebant notare, magnam scientiam vitæ consueuerunt comprehendere. Vnde Salomon præcepit, vt septem libros artis eiusdem possint legere sine peccato. Duos verò quod sacrilegium reputaret, & duo libri eiusdem artis sine peccato non posse legi. Quia verò de ipsius artis satis modò dictum est, ad cætera diuertamur.

[AN, 72] De scientiis liberalibus, & aliis qua possunt haberi per hanc artem.

Artes vero liberales sunt septem, quas sine peccato potest vnusquisque discere ac legere. Est enim Philosophia magna in se continens & profunda mysteria. Istae omnes artes præfatæ mirabiliter cognoscuntur.

[AN, 73a] Dicit quot notas habent primæ tres artes liberales.

Grammatica enim tantum tres notas habet, Dialectica vero duas, Rhetorica quattuor, & singulæ cum orationibus apertis, & distinctis. Sed quare Grammatica tres, Dialectica duas, Rhetorica quatuor habet: ipse Rege Salomone testante & affirmante illud cognouimus. Ait enim:

“Et ego admirans in corde meo & revoluens, quae, a quibus, & unde esset ista scientia, Angelus vnum librum attulit: in quo figuræ & orationes erant scriptæ, & dimisit mihi singularum artium notas & orationes distince & aperte, & dixit mihi de singulis, quantum necesse fuit. Et explanabat mihi sicut puero per clementa quædam ad artes magno temporis spacio, prolixas, vt per preue spacium temporis artes eas haberem, dicens mihi, ‘ita tu ad omnem scientiam promoveberis per per istarum incrementa virtutum.’”

[AN, 73b] Et dum ego postularum, Domine mi unde hoc, & qualiter?

Respondit Angelus, “Magnum Domini est hoc sacramentum, & eius voluntate scriptum hoc per Spiritus sancti virtutem, quod est inspirans, fœcundans, & illustrans omnem cognitionem.”

Et rursus Angelus inquit, “Notas istas cum orationibus suis secundùm tempora determinata & constituta respice, & serua tempora sicut statuta sunt a Deo, & non aliter.”

His dictis ostendit Regi Salomoni librum in quo scriptum erat, quibus temporibus haec omnia proferenda essent, apertissimae & secundum visionem Domini demonstravit. Quibus enim auditis & visis, & secundùm verbum Angeli a Domino illatum, in omnibus istis operatus sum, & ita narrat Salomon sibi euenisse. Nos autem post eum venientes, authoritatem eius prosecuti sumus, & quantum possumus, ea quæ nobis reliquit, pro posse observamus.

[AN, 74] Hic ostendit Salomon qualiter Angelus ostendit sibi diuisim quare Grammatica tres figuras habet.

Ecce quare ars Grammatica habet tantum modo tres notas in libro Salomonis Gemelioth, id est, in libro artes DEI, quae est ars omnium aliarum scientiarum, & aliarum artium, legimus.

Ait enim Salomon, “Et cum ab Angelo Dei singulatim cum terrore inquirerem dicens, ‘Domine, & unde hoc mihi praestabitur, ut plenarie sciam istam artem? Cur tot notulae competant illi arti, & tot isti, cum orationibus determinatis & divisis ad ipsarum habendam efficaciam ascribantur?’”

Angelus vero respondisse legitur, “Ista ars Grammatica ars liberalis dicitur, & tria habet necessaria: ordinationem dictionum & temporum, & ipsis adiunctarum sive figurarum. Simplex & composita, & varia, & varia declinatio partium ad partes, sive a partibus relatio, & congrua, & ordinata divisio. Haec est ratio quare in Grammatica tres notæ appositae sunt, & sic placuit diuinæ potentiae, ut per vnam declinandi plena cognitio: per alteram omnium partium conueniens ordinatio haberetur: per tertiam omnium partium simpliciter & compositè conueniens & continua diuisio habeatur.”

[AN, 75] Ratio quare ars Dialecticæ duas figuras habet tantummodo.

Dialectica vero, que est forma artium, & doctrinalis sermo dicitur, duo habet necessaria, scilicet facundia, argumentandi, & prudenter respondendi. Duas ergo notas altitudo providentiae diuinae & pietatis apposuit, ut per primam facundè argumentandi, & per secundam industriam respondendi habeamus absque ambiguitare. Propterea ergo Grammaticae tres, Dialecticae duas notas ascripsimus.

[AN, 76] Ratio quare ars Rhetorica quattuor figuras habet.

Quare ergo Rhetorica quattuor notas habet, videamus.  Quattuor enim in ea, ut ait Salomoni Angelus Domini, sunt necessaria, scilicet: Ornatus locutionis continuus & floridus: iudicium ordinatum competens & discretum: causarum siue officiorum testimonium causantium & damnatorum, & emptorum & venditorum composita dispositio: Artis eiusdem negotiorum facundia cum intellectu demonstratiuo. Arti enim Rhetoricae id circo altitudo Dei notas quatuor cum orationibus suis sanctis & gloriosis tanquam per manum Domini missis reuerenter apposuit, ut notae singulae in arte præfata singulas habeant facultates, ut nota prima in arte eadem locutionem continuam, competentem & floridum ornatum adhibeat. Secunda iudicia iusta & iniusta, ordinata & inordinatam vera & falsa discernat. Tertia ut officia & causas competenter discernat. Quarta vero, ut intellectum & facundiam, subtilitatem in ipsius artis operibus omnibus, absque prolixitate distribuat.

Ecce de Grammatica, Logica, Rhetorica, quare singulae notae singularibus artibus sic ponantur. 

De caeteris autem artibus ipsarum notarum loco suo, & tempore, sicut in libro eiusdem Salomois reperimus dispositionem.

[AN, 77] Quibus temporibus, quibus horis qualiter nota trium atrium liberalium inspiciantur.

Ecce transeundum est, ut quibus temporibus, & quo statu: quomodo notae istarum atrium inspiciendae sunt, & orations earum proferendae, & artes ipsarum adipiscendæ sunt disseramus. Si rudis prorsus in arte Grammatica fueris, & volueris habere eius cognitionem, & si tibi a Deo collatum fuerit: ut hoc opus operum. In artem atrium possis habere firmum & subtilitatem: istud sciendum est, & aliter facere non præsumas, quàm tibi liber iste præcipit. Ipse enim liber sui tibi magister, & ipsa ars sui tibi magistra erit.

[AN, 78a] Qualiter in Luna prima nota Grammatices inspiciantur.

Sic enim notae Grammatices inspiciendae sunt & orations earum proferendae sunt. Diebus igitur qua Luna fuerit prima, prima nota duodecies inspicienda est, & eius orationes vigesies & quater recitandæ sunt, cum summæ sanctitatis veneratione & modico interuallo facto. Et singula inspectione notæ orationes bis recitandæ sunt, & a peccatis summopere obseruandum. Sic agendum est a prima die Lunæ usque ad quartam decimam: a decima quarta usque ad decimam septimam. Prima nota & secunda singulæ vigesies inspiciendae, & orationes tricesies recitandæ sunt interuallo facto a decimo septimo die & quinto. Omnes tres notæ singulis diebus duodecies inspiciendae, & orationes vigesies recitandae sunt.

[AN, 78b] Ecce de notis Grammaticae artis dictum est. Verùm si aliquantulum legisti libros eiusdem artis, & eius desideras habere perfectionem, ita facias sicut præceptum est. Verumtamen orationibus factis generalibus ad addendam memoriam, facundiam, intelligentiam & earum perseuerantiam, cum his quæ sunt supra memoratis & recitatis suis temporibus & horis constitutis ne prætereundo præceptum vergas in peccatum. Veruntamen dum hoc feceris, caue tibi vt secretum sit, & Deum tantum habeas inspectorem. His præfatis perueniendum ad notas.

[AN, 79] Istis tractatibus finitis perveniendum est ad notitiam notarum.

Confiderandum est vero, quod in principio inspectionis notarum omnium, prima die ieiunandum est usque ad vesperas, si potes, & si expectare non potes, assumat sibi aliam horam. Hoc est præceptum, quod ex arte Grammaticae damus.

De notis Dialectica.

De notis Dialecticae omnibus diebus proferri possunt nisi tantummodo in illis diebus qui dicuntur. Notæ autem quatuor Rhetoricæ in illis diebus proferantur quibus constitutum est, id est, omnibus, præter tres dies mensis, scilicet Luna 11, 17, & 19. Et propter hoc diebus illis eas proferri vetitum est cum orationibus, quia illis diebus, ipso testante Salomone, omnium artium notae praeter ipsius artis oblatae sunt. Ista praecepta sunt liberaliter observanda.

[AN, 80] Qualiter nota Dialectica inspiciantur, & orations earum proferantur.

Sciendum est, quod notae Dialecticae quater inspiciuntur, & orationes, ipsarum ipsa die vigesies recitandae sunt intervallis factis, & libris eiusdem artis ante oculos positis.

Libri autem Rhetoricae artis similiter ante oculos ponendisunt, quando notae eiusdem artis inspiciuntur, ut definitum est.  Ista sunt sufficientia ad cognitionem istarum trium artium.

[AN, 81] Qualiter cavendum est a peccatis.

Incipit prima nota Grammaticae artis, ad quam antequam perveniatur, aliquid praelibandum est, ut haberi possit primae & secundae & tertiae notae cognitio.  Et scire debes quod in prinicipio, in quo notae Grammaticae, sive Dialecticae, sive Rhetoricae artis inspiciuntur.  Necessarium est quidem cum summa intentione ab omnibus criminalibus custodias.

[AN, 131] Qualiter certa tempora debeant provideri in inspectione notarum.

Ista est cognitio specialis & manifesta, qua notae artis Grammaticae dignoscuntur, quomodo proferri debeant, & quibus temporibus, & quali distinctione merito & competenter manifestatur. Dictum est superius de prolatione & inspectione notarum & orationum. Nunc verò aliquatenus est diuertendum, quia licèt de temporibus in parte actum sit, tamen magis plenè arbitror esse agendum.

[AN, 147] Qualiter diversi mense quaruntur in inspectione notarum.

Diximus superius de terminis istius artis, quibus orationes sunt legendæ & notæ inspiciendæ. Nunc restat decere, qualiter prædictæ orationes lunationes inspiciantur & inueniantur. Sed deinceps videndum est, ne fortè aliqua sit deceptio: tamen in prædicta notaui lunationes in quibus debeant notæ inspici, & orationes proferri. Sed aliqui sunt menses, quorum lunatio magis vtilis est ad incipiendum, quàm aliorum. Vnde in signo igneo, cum volueris Theologiam vel Astronomiam operari. Si vero Grammaticam vel Logicam sit in Gemini vel in Virgo: Si vero Musicam vel Physicam sit in Taurus vel Libra: Si vero Rhetoricam, vel Philosophiam, vel Arithmeticam, vel Geometriam, sit in Gemini vel Cancer: Pro Mathematica sit in Taurus VEL IN Gemini. et sic dies sunt formati & liberi a malis, & in bono loco. Gaudent etiam omnes cœlestes potestates, & Angelorum chorus in ipsis lunationibus, & diebus istis determinatis.

[AN, 132] Hic sit de notis omnium artium.

Ego Apollonius authoritatem Salomonis assecutus, eius opus & observantias quascunque custodire disposui, sicut dictum est de tribus notis artis Grammaticae, & ita observabo tempora, sicut observanda sunt.

Sed sciendum est, orationes earum nondum esse conscriptas, sed tamen quae in notis illis tribus scripta sunt, non sunt orationes, sed definitiones notarum earum per ipsas scriptas, Graecas, Hebraeas & Chaldaeas, et caetera quae in nobis apprehenduntur.  Ista tamen scripta quae a Latinis non intelliguntur, non possunt in illo die proferri, nec debent, nisi diebus illis quibus constitutum est a Rege Salomone, & in illis diebus, quibus notae inspiciuntur, sed illis diebus semper recitanda sunt illa sacramenta scripta, & tamen quae Latina sunt ipsis diebus quibus notae non inspiciuntur, proferri possunt.

[AN, 133] Notae autem artis Dialecticae duae sunt, sed quibus temporibus proferri debeant, in parte dictum est, postea autem de ipsis certius dicetur.  Ecce ad reliqua divertendum est.  Sciendum vero, arbitramur ea quae in notis artis Dialecticae scripta sunt omniubs diebus proferri possunt, quibus notae ipsius artis inspiciuntur. Sciendum est etiam, psa scripta Latina secundùm antiquitatem Hebræorum posse proferri, nisi his diebus, quibus diximus. Sciendum est tamen, ipsas nullo modo posse pronunciari, nisi confessione præcedente. Ista tamen consideranda sunt absque occasione aliqua. Ista sicut dicta sunt, ita fiant omnia. Salomon enim ait: Vide vt omnia ista præcepta, sicut data sunt, ita facias: sed de cæteris quæ sequuntur, aliter agendum est. Cùm enim videris Dialecticæ notam primam, signum quod in prima nota fuerit, in corde tuo repete, & sic in singulis notis singularum artium, præter illas artes, de quibus definitio dabitur.

[AN, 134] Definitiones singularum artium, & earum notarum.

Dabimus enim definitiones de singulis artibus & notis earum, sicut est in libro Salomonis. Geometria vnam notam habet, Arithmetica unam & semis. Philosophia tamen cum artibus suis & scientiis sub se continentes, septem species habet. Theologia vero & Astronomia cum omnibus scientiis sub se continentes septem notas habet, sed illæ tamen magis periculosæ & graues sunt, non id circo graues, quòd pronuncientur grauer, sed quia gravem habent efficaciam. Musica verò vnam notam habet. Physica vero vnam notam quoque, singula tantummodo in diebus determinatis proferenda sunt. Sciendum vero est in omnibus diebus, quibus notas Theologiæ videris, vel Philosophiæ & atrium sub ipsis contentarum, nullatenus rideas, neque ludum habeas: quia Rex Salomon, dum notarum earundem inspiceret formas, fortè plus solito crapulatus, iratus est ei Dei, & per Angelum suum locutus est ei, dicens: quia despexisti sacramentum meum, illudens & contaminans, auferam partem regni tui, & comminuam filios tuos ante dies suos: & addidit Angelus, introitum templi sui prohibet tibi Dominus diebus 80 ut secundum peccatum tuum paenitentiam facias. Et cum Salomon fleret, & misericordiam peteret a Domino, Respondit Angelus, prolongati sunt dies tui, veruntamen super filios tuos venient multa mala & innumerabiles iniquitates, & corrumpentur a siperueniente iniquitate.

[AN, 82] Ecce ad principium notae sic visis generalibus inspiciantur specialia.  Verbum Salomonis est ad impetrationem ad Deum de promissis ante notis artium trium.

Ecce ad principium notae.

Oratio 1.

Lux, veritas, vita, iudex, misericordia, fortitudo, patientia, conserva & iuva me & miserere mei, amen.

[AN, 128] Ista oratio cum praecedenti debet dici ante primam notam Grammaticae.

Oratio 2.

Domine sancte Pater, Omnipotens, aeterne Deus, in cuius conspectu omnia sunt invisibilium fundamenta creaturarum, cuius oculi imperfectum meum viderunt, cuius charitatis dulcedine plena est terra & cœli: Qui omnia vidisti antequam fiant, in cuius libro omnes formati sunt dies, & homines inscripti in eo: respice hodie super famulum tuum tibi toto corde & tota mente subiectum per Spiritum sanctum tuum confirma me, benedic, protege omnes actus meos in hac inspectione seu repetitione & constantia tuæ visitationis me illustra.

[AN, 129] Ista oratio debet dici ante secundam notam Grammaticae. 

Oratio 3.

Respice Domine Deus clemens pater omnium æterne dispensator omnium virtutum, operationes meas hodie considera: Tu es actuum hominum & angelorum inspectoratque discretor, vt admirabilis gratia promissionis tuæ in me dignetur subitam adimplere virtutem & in me tantam efficaciam nomine tuo sancto & magno operante infundas, tu qui laudem tuam in ore tuorum te diligentium imponis & infundis, Amen.

[AN, 130] Ista oratio proferatur ante tertiam notam Grammaticae.

Oratio 4.

Creator Adonay omnium visibilium creaturarum, Pater piissime, qui in circumscripto lumine habitas aeternaliter & ante principium omnia inaestabiliter disponens atque gubernans: Aeternitatem tuam atque incomprehensibilem pietatem verbis supplicantibus aggredior, ut huius sacramentalis atque mystici operis in me perfectorum angelorum tuorum efficaciam & considerationem clarescat. Atque per eorundem Angelorum sanctorum nomina in memoriam habendam & sancta opera tua in me cum stabilitate, Amen.

[AN, 130 special gloss] Creator &c. Istam orationem proferas in principio inspectionis tertiae figurae artis Grammaticae.  & post istam orationem facto aliquo parvo intervallo.

[AN, 135] Ista oratio debet dici ante primam notam artis Dialecticae.

[Oratio] 5.

Sancte Deus Pater & pie indissolubilis augmentator, qui caelum et terram, mare & abyssos & omnia quæ in eis sunt sicut stabiliri voluisti. In cuius conspectu omnis ratio & sermo subsistit. Per hęc sacramenta pretiosa Angelorum tuorum da mihi quę desidero & credo artis huius absque malignitatis intentione scientiam. Amen.

[AN, 135 special gloss] Istam orationem Latinam profer in principio inspectionis primae figurae artis Dialecticae, & post istam orationem proferas in continenti cum aliquo intervallo illas orationes quae scribuntur inter primam figuram.

[AN, 137] Ista oratio debet dici ante secundam notam Dialecticae.

[Oratio] 6.

Heloy clementissime Creator, inspirator, reformator omnium diuinarum voluntatum approbator, ordinatorque malorum, deprecationem gloriosus intende & mentem meam respice benignus, vt quid humilitate deprecor sicut ante promissionem mihi de tuæ magisterię largitate concedas Amen.

[AN, 137 special gloss] Ista oratio debet pronunciari ante secundam figuram artis Dialecticae, & priusquam proferantur aliae orationes quae scribuntur circa ipsam secundam figuram.

[AN, 138] Ista oratio debet proferri ante primam notam Rhetoricae.

[Oratio] 7.

Omnipotens & misericors pater omnium creaturarum ordinator. Iudex ęterne, Rex regum & Domine dominantium qui sanctis tuis eloquentiam scientiam conferre dignatus es mirabiliter: qui omnia djiudicas atque discernis, illumina hodie cor meum fulgore claritatis tuę, vt intelligam & cognoscam quę in ista arte considerantur exopto. Amen.

[AN, 138/140 special gloss] Ista enim oratio cum alia oratione subsequenti Hanazay, &c. debet pronunciari ante primam figuram artis Rhetoricae, & quamvis dividantur per duas partes orationis, una & eadem oratio est, sed propter hoc dividuntur, ut in proferendo eas fiat aliquod modicum intervallum, & debet proferri priusquam orationes scriptae in figura proferantur.

[AN, 140 (Version B)] Hanazay Sazhaon, Hubi, Sene, Hay, Ginbar, Ronail, Selmora, Hyramay, Iohal, Ysazamael, Amathomatois, Yaboageyors, Sozomcrat, Ampho, Deldemos, Geroch, Agalos, Meihatagiel, Secamai, Saheleton, Mechogrisces, Lerirencrhon.

[AN, 139] Ista oratio proferatur ante secundam notam artis Rhetoricae.

[Oratio] 8.

Unus magnus & mirabilis ęternę Deus, ęterni consilij angele dispositor omnium virtutum & ordinator bonorum omnium; adorna hodiè intelligentiam meam & multiplica in me rationem discendi & cognoscendi, qua in proferendis nominib. omnium cœlestium angelorum contulisti & candem scientiam secundum promissionem mihi concede, & huius artis discretionem Amen.

[AN, 139/Variation 7 special gloss] Ista oratio cum reliquis duabus sequentibus orationibus, videlicet, Vision &c. [i.e., Usyon &c.] alia oratione, videlicet, Azelechias &c. debent in principio secundae figurae artis Rhetoricae pronunciari, & priusquam aliae orationes quae scribuntur infra ipsam figuram proferantur, & debet fieri aliquod intervallum inter istas orationes quae scribuntur infra & inter ipsam figuram. 

[AN, 141] Ista oratio proferatur ante secundam notam Rhetoricae.

Oratio 9.

Vision [i.e., Usyon] omnium potestatum atque regnorum, & iudiciorum, æterna conspiratione aspiciens, omnium administrans schemata linguarum, in cuius regimine nullum est impedimentum: Instaura quæso ad memorata & repetita, cor meum & linguam meam ad discernendum, ad eloquendum, ad iudicandum, ad habendum quæ in hac arte necessaria authoritas diuina commendat, & in me perfectè compleatur, Amen.

[AN, Version B, Variation 7]  Ista cum duabus praecedentibus proferatur ante secundam notam Rhetoricae.

Oratio 10.

Azelechias, Velozeos, Inoanzama, Saruclo, Hotens, Sagnath, Adonay, Soma, Iezochos, Hicon, Iezomothon, Sadaot. Et tu Deus propitius in me promissiones confirma, sicut confirmasti per eosdem sermones Regi Salomoni. Emitte mihi Domine virtutem de cœlis, quæ cor meum & mentem illuminet & confirmet: Conforta Deus intellectum meum, & animam meam innoua in me, & laua me aquis, quæ super cœlos sunt. Effunde de spiritu tuo super carnem meam, & in visceribus meis ad facienda & compotenda iudicia tua humilitate & charitate, qui cœlum & terram fecisti, & hominem ad similitudinem & imaginem tuam creasti, infunde charitatis tuæ lumen intellectui meo, vt fundatus & radicatus in misericordia tua, diligam nomen tuum, & cognoscam & adorem te, & intelligam omnes scripturas istius artis, ob quam hæc data à Deo, & insignita per manus Angelorum sanctorum, & emissa sunt figurarum mysteria, quæ in corde & intellectum meo habeam & cognoscam, & huius artis constanter officium habeam nominis tui sancti & gloriosi, præualente consilio tuo, Amen.

[AN, Version B, Variation 8]  Ista oratio proferatur ante tertiam notam Rhetoricae.

Oratio 11.

Scio enim quia delector me in facta tua magna mirabili & ineffabili, & dabis mihi scientiam, quam per hoc opus habentibus pollicitus es, secundùm magnam & incomprehensibilem virtutem tuam. Theon, Haltanagon haramalon, zamoyma Chamasal, Ieconamril, harionatar, Iechomagol, gela magos, Kemolihot, Kamanatar, hariomolatar, hanaces, Velonionathar, Azoroy Iezabali. per hæ sacratissima Dei & gloriosissima, & profunda mysteria, & preciosissima officia, & virtutem & scientiam, auge in me & comple quod incepisti, & reforma quod incepisti in me. Zembar, henoranat, Grenatayl, Samzatam, Iecornazay, fundamentum altissime omnium bonitatum & scientiarum atque virtutum, tribue famulo tuo tibi displicentia vitare contagia & tua veritate pura, & intentione sancta, possim sociari vt tuam promissionem toto corde desiderans in omnibus tam in legibus quà in decretalibus præcipuè hęc sancta mysteria videar & cognoscar adipisci, & bene in ista arte proficiam penitus laudandus & facundus. Amen.

[AN, 142] Ista oratio debet proferri ante quartam notam Rhetoricae.

[Oratio] 12.

Reverende potens & Dominus superioribus angelis & Archangelis omnibusque cœlestibus creaturis, tam infernalibus quàm cœlestibus: de cuius magnificentia venit plenitudo, quia nobis dignè familaturi, cuius à quatuor mundi partibus regna portas [*potestas].2 Qui ossibus & anima & spiritu, hominem ad imaginem &similitudube tuamfecisti, Da mihi huius artis scientiam, corroborans me in ipsius facultatis scientiæ. Amen.

[AN, 144] Ista oratio proferatur ante primam figuram Arithmeticae.

[Oratio] 13. 

Deus qui omnia pondere & numero & mensura fecisti: in cuius ordine omnium momentorum dierum patens est & apta dimensio: qui etiam solus stellarum nomina nominas menti meæ constanter tribue efficaciam, vt in huius artis cognitione te diligam, & tuæ pietatis munus agnoscam. Amen.

[AN, 145] Ista debet proferri ante semis Arith[meticae]. 

[Oratio] 14.

Mediator omnium operationum & creaturarum, à quo omnia procedunt naturaliter bona & omnia virtutum dona procedunt, à quo omne quod est solidum & perfectum est: cuius sermo recens de regalibus venit sedibus in corda nostra dum medium tenent cuncta scientium me tua charitate in intellectum bonum constitue ad percipienda hæ tanta excellentissima mysteria huius artis, & istorum sacramentorum perfectè consequar effectum Amen.

[AN, 143] Ista oratio proferatur ante secundam figuram Arithmeticae.

[Oratio] 15.

Deus iustus iudex operum, qui nobis notum fecisti salutate tuum & in conspectu gentium reuelasti iustitiam tuam, reuela oculos meos, & cor meum illustra salutari iustitia tua, vt mirabilia tua de tuis tam gloriosissimis sacramentis enarrem, quatenus per ea tantam in hac arte consequar intelligentiam vt te præstante qui solus mirabilia facis, magna, in ipsa arte subitus interpres efficiar: vt mea facunditate & memoria cum stabilitate recepta dimentiendo dimentiar, & intercessione cunctarum virtutum cœlestium, honorem in secula seculorum. Amen.

[AN, 146] Ista oratio debet proferri ante secundam notam Geometriae.

[Oratio] 16.

Omni[poten]s sapientiae Deus & scientiae donator illis in quibus peccatum non est disciplinæ spiritualis Magister & instructor, per angelos tuos & archangelos, per thronos et potestates, principatus & virtutes, per cherubin & Seraphin per viginti quatuor seniores, per quatuor animalia per omnem militia cœlestis exercitus, adoro, inuoco, flagito & veneror, glorifico & exalto nomen tuum sanctum terribile mitissimum. Te quæso vt hodiè cor meum Spiritus sancti lumine & gratia tuæ visitationis fœcundatum & roboratum illustres: tu qui es trinus & vnus Amen.

[AN, Version B, Variation 9] Ista oratio debet proferri ante secundam notam theologiae.

[Oratio] 17. 

Adoro te rex regum, rex meus & Deus meus, vita & substantia mea simul & reuelatio mea, memoria & virtus mea: qui hora vna diuersarum genera linguarum ædificantibus turrim dedisti: & qui sanctis Apostolis tuis vnctionem septiformis Spiritus sancti infundisti, & illis idiomata quæ nos docent de omnibus linguis eisdem repentè loqui tribuisti, per virtutem Verbi tui in quo omnia creasti per potentiam huius sacramenti, inspira cor meum & infunde in illud rorem gratiæ tuæ in subito tui sancti spiritus afflatus lumine efficaciam huius operis & intelligentiam & expositionem linguæ & istarum artium capax & subtile ingenium valeam consequi. Amen.

[AN, 83] Qualiter tria capitula ante omnium notas debent proferri.

Quae de tribus primis capitulis diximus ante omnes notas generaliter & specialiter pronuncianda sunt: ita tamen, vt cum ipsas orationes diebus determinatis dixeris, & de notis volueris operari, vt tibi præmonstratum est: Toto mense diebus singulis semel ipsas orationes dicere oportet ante meridiem: & tamen ante notas singulas omnes notas proprias dices. Et cum scripturas incipere volueris ad legendum facias vt tibi iussum est.

[AN, 84] Qualiter nota propria inspiciuntur.

Sciendum est igitur, ut si de aliqua arte sola scire volueris ad legendum siue ad discendum Ipsius artis notæ proprię & solæ inspiciendæ sunt suo tempore. De liberalibus tribus satis diximus.

[AN, 85] Qui dies observandi sunt inspectione notarum quattuor artium.

Ecce de reliquis quattuor artibus.  Nulla enim dies in earum notis inspiciendis observanda est. Nisi quatuor dies primi qui obseruandi sunt.

Notae vero Philosophiae cum cum scientijs suis quæ sub ea continentur. Luna 7. & 17. cum orationibus singulis diebus septies inspiciendæ sunt.

Nota autem terroris cum taciturnitate & timore inspicienda est.  In homilia[1] prima in nova luna inspicienda est eisdem diebus.

[AN, 86] De notis autem liberalium quattuor satis dictum est.  Et tamen sciendum est, quod quado ipsa pronunciaveris, vivendum est caste & sobrie.

Nota vero habens 24 angelos cum singulis suis adventitiis in se habens Novum Testamentum plenarie & perfecte ita pronuncianda est sicut audivisti.  Hoc tamen de ista restat quod quandocunque eam inspexeris omnes orationes Theologiæ recitandæ sunt, licet notis singulis singulæ orationes singulatim comperant, quæ sicuti diximus pronunciandæ sunt. Verum vt tibi diximus, quotiescunque Theologiæ notas inspexeris alias orationes præcedentes in principio vt tantorum sacramentorum habeas efficaciam, cæteris temporibus pronuncia.

[AN, 87] De inspectione notarum generalium.

De notis autem generalium & de orationibus earum hoc scias, quod quotiensunque de exceptiuis, vel adulterinis scire volueris, ipsas notas generales diebus singulis decies, factis tamen interuallis & librum illarum artium inspectis, & sicut de alijs factum est & dictum, ita pronunciabis. Et quacunque die volueris de generalibus poteris operari omnia quæ in primis capitulis dicenda nouisti. Ipsas videlicet orationes diebus septem singulis septies dices, interuallis factis, & omnium artium quas volueris libris reuolutis & inspectis: postea poteris operari in artibus sicut volueris, & facias sicut tibi dictum est.

[AN, 88] Qualiter tria prima capitula semper proferenda sunt ante orationes.

De notis omnibus iam initialiter data est cognitio, & de capitulorum orationibus. Vt autem perfectionem ipsarum habeas, hęcscito, quod in generalibus pronunciandis orationibus siue notis ipsarum pronunciandis, orationes capitulorum trium pronunciandæ sunt.

[AN, 89] Qualiter oratio quinta Theologia debet proferri supra istas orationes.

Ecce de reliquis quattuor liberalibus artibus aliud dicendum est.  Si vero perfectam ipsarum notitiam habere volueris, ita facies orationem quintam Theologiæ prius orationes singularum notarum dices. Hæc satis declarata sunt, vt intelligas & cognoscas, & iterum scias de orationibus capitulorum, ita debere ante notas singulas singularium artium propronunciari sicut definitum est, & ita custodi & fac.

[AN, 90] Istae sunt augmentationes orationum quę notis omnium artium liberalium & exceptiuarum præter mechanicas competunt & specialiter notis Theologiæ ascribuntur. Sic igitur pronunciandae sunt, ut quandocunque unamquamque notam unius cuiuscunque artis inspexeris, & omnes earum protuleris istas orationes equentes dicas.

[Oratio] 1 

Ezemomos, Hazalat, Ezityne, Hezemechel, Czemomechel, Zamai, Zaton, Ziamy, Nayzaton, Hyzemogoy, Ieccomantha, Iaraphy, Phalezeton, Sacramphal, Sagamazaim, Secranale, Sacramathan, Lezennalaton, Hacheriatos, Ieteleymathon, Zaymazay, Zamaihay, Gigutheio, Geurlagon, Garyos. Megalon, Hera, Crarihuc, amen.

[AN, 91/92] Ista oratio cum praecedenti proferatur ante primam figuram philosophiae.

Domine Deus sancte Pater omnipotens, exaudi preces meas[2] incomprehensibilis, invisibilis immortalis & intelligibilis, cuius vultum Angeli & Archangeli & colestes virtutes ardenter videre defiderant.  Cuius maiestatem aeternaliter atque optime pro posse meo exerceo, adorans unum Deum in secula seculorum, amen.

[AN, 92] [Oratio] 2

Ista proferatur ante secundam notam philosophiae.

Domine Deus sancte Pater & omnipotens, exaudi preces meas hodie & inclina aurem tuam ad orationes meas.  Gezomelion, Samach, Semath, Cemon, Gezagam, Gezatrhin, Zheamoth, Zeze, Hator, Sezeator, Samay, Sannanda, Gezyel, Iezel, Gazietyhel, Gazayethyhel, amen.

[AN, 93] Ista oratio cum praecendi simul proferatur.

Deus semper per via, vita, veritas.  Da lucem tuam florem Spiritus sancti in conscientiam & mentem meam, & concede ut fulgeat clarescat donum gratiae tuae in cor meum, & in animam meam nunc & per omnia secula seculorum, amen.

[AN, 94] [Oratio 3]

Ista oratio proferatur ante teriam notam philosophiae.

Lemogethom, Hegemochom, Hazachay, Hazatha, Azamachar, Azacham, Cohathay, Gehomothay, Logomothay, Zathana, Lachanma, Legomezon, Legornozon, Lembdemachon, Zegomaday, Hathanayos, Hatamam, Helsymom, Vagedaren, Vadeyabar, Lamnanath, Lamadai, Gomongchor, Gemecher, Ellemay, Gecromal, Gecrohahi, Colomanos, Colomaythos, amen.

[AN, 95] Ista oratio cum praecedneti simul proferatur.

Vita omnium creaturarum Deus visibilium, claritate, aeterna coelestium, & omnium virtus salus indeficiens, qui es pietatis origo, qui omnia novisti antequam fiant, qui diiudicas omnia, quae videntur & ineffabili dispositione discernis, glorifica nomen tuum sanctum ineffabile hodie in cor meum, & corrobora intellectum meum & intelligentiam meam. Auge memoriam meam, & confirma facundiam meam.  Expeditam redde linguam meam in scientiis & scripturus tuis, ut facultate mihi a te collata, et sapientiae tuae doctrinae corde meo insignita laudem te & cognoscam te et intelligam nomen tuum sanctum in secula seculorum, amen.

[AN, 96] [Oratio] 4

Ista oratio proferatur ante quartam notam philosophae.

Rex regum infinitæ misericordiæ, maietatis immensæ largitor atque dispensator, ac stabilitor omnium fundamentorum, pone fundamentum omnium virtutum tuarum in me & aufer à me insipienciam cordis mei vt stabiliantur sensus mei in dilectione charitatis tuæ, & informetur spiritus meus per te secundum recreationem & invocationem voluntatis tuæ, qui viuis & regnas Deus per omnia secula seculorum, Amen.

[AN, 97] Qualiter dicta orationes qualibet die proferantur semel ante notas generales & notas artium liberalium.

Hae orationes liberalibus artibus quattuor necessariae sunt, sed specialiter ad Theologiam pertinent, quas cum notam generalem vel notam alicuius liberalium artium cum orationibus suis pronunciare volueris, istas orationes praedictas prius dices semel singulis diebus.  Veruntamen cum de notis Theologiæ tractare volueris, sicut diximus, easdem orationes apud unamquamque notam septies dices. Et si aliquam notam de dictando versificando vel contando vel organizando, sive de aliis huius scientiis aliqua ad discere volueris, sive docere; ipsum quem docueris prius istas orationes doce, ut quoquo modo legat & si puer minoris intellectus fuerit, tu legas eas ante ipsum & ille post te legat de verbo ad verbum. S[i] in vero sit bonæ intelligentiæ, legat eas septies in die per di es septem. Si vero notam generalium cum orationibus suis proferre volueris, easdem orationes profer, & multum tibi proderit ipsarum orationum virtus: & si omnes, quae sunt in initio minus proferantur, vel etiam aliqua ipsarum magnam perhibent habere efficaciam.  De orationibus istis ait Salomon, “Istas orationes solas nemo praesumat ni[si] propter officium, ad quod[3] institutae[4] sunt.”

[AN, 98] Deus Pater immense, a quo processit omne quod bonum est, cuius magnitudo est incomprehensibilis, exaudi hodie preces meas, quas in conspectu tuo refero, & concede mihi & redde mihi læticiam salutaris tui, vt doceam hodie iniquos, vias tuas & semitas scientiarum tuarum, & conuertantur ad te rebelles & increduli, vt quod corde repeto & ore commemoro in me radicitus habeat fundamentum, vt in operibus tuis efficax videar & adiutus. Amen.

[AN, 99] [Oratio 5]

Ista oratio proferatur ante sextam notam philosophiae.

Gezomathon, Oromathiam, Aygyay, Hyatha, Lethasihel, Lechizliel, Gegohay, Gerhonay, Samasatel, Samasathel, Gessiomo hatel, Segomasay, Azomathon, Helomathon, Gerochor, hejazay Samin, heliel, Sanihelyel, Siloth Silerech, Garamathal, Gesemathal, Gecoromay, Gecorenay Samyel, Samihahel, Hesemyhel, Sedolamax, Secothamay, Samya Rabiathos, Auinosch, Annas. Amen.

[AN, 100] Ista oratio cum praecedenti proferatur.

Rex aeterne Deus Iudex & discretor omnium, agnitor scientiarum bonarum instrue me hodie propter nomen sanctum tuum, & per haec sancta sacramenta, & clarifica mentem meam, ut intret scientia tua interiora mea sicut acqua fluens de coelo, & sicut oleum in ossibus meis, perte Deus Salvator omnium qui es fons bonitatis, & totius bonitatis origo, instrue me hodie in istis scientiis, quas deposco, tu qui es unus Deus, amen.[5]

[AN, Version B, Variation 11c-1] Deus Pater immense, a quo procedit omne, quod est bonum, cuius magnitudo misericordiae est incomprehensibilis, exaudi hodie preces meas, quas in conspectu tuo refero, & redde mihi laetitiam salutaris tui, ut doceam hodie iniquos vias tuas, & semitas scientiarum tuarum, & convertantur ad te rebelles & increduli, & etiam in operibus tuis efficax videar & adiutus, amen.[6]

[AN, 101] Incipit oratio septima qua est finis suarum orationum & complementum earum precipuae ad notam ineffabilem pertinens, qua est ultimum Theologia, viginti-quattuor Angelos[7] habentem.  Illud est principium orationis. 

Deus totius pietatis autor & fundamentum omnium, salus æterna & redemptio populorum, inspirator omnium gratiarum, scientiarum & artium largitor immense, de cuius munere venit, vt nobis famulis tuis scientiarum in me inspirare digneris augmentum: Qui etiam mihi misero peccatori tua viam concesisti, vt scire sacramenta, defende animam meam, & libera cor meum de prauis huius mundi cogitationibus & incentiuæ libidinis omnis fornicationis in me extingue potentiam, & reprime vt scientijs tuis & artibus tuis intensius delectar in eis, & des mihi petitionem cordis mei, vt in glorificatione tua confirmatus & exaltatus diligam te, & augeatur in me virtus spiritus sancti per salutem tuam et remunerationem fidelium in salutem animæ meae et corporis mei. Amen.

[AN, Version B, Variation 11c-2] Ista oratio cum praecedenti proferri omnino debet. 

Deus Pater immense, a quo procedit omne, quod est bonum, cuius magnitudo misericordiae est incomprehensibilis, exaudi hodie preces meas, quas in conspectu tuo refero.

[AN, 102] Incipiunt pracepta specialia de notis Theologia, & specialiter de prima, secunda & tertia.

Orationes septem istae, quas proponimus augmentatare quarum orationum sunt.  Et ante omnes notas Theologiae dici debent.  Sed tamen praecipuae ante notam ineffabilem pronunciandae sunt, ut diximus.  Ista experimenta sunt, quae postulasti ad sufficientiam, quae tibi authoritate Salomonis servare praecipimus & de capitulis & orationibus earum inquires diligenter & fac sicut disposuimus, & reliquas orationes pronuncia & notas artium perfectae inspice.[8]

Qualiter Salomon recipit notam ineffabilem sibi traditam ab Angelo.

Ecce quia de mysterio notarum postulasti, hoc de nota ineffabili praecipuae habeas.

[AN, 103] Cuius expressio est data, gladiorum, florum, arborum, volucrum, candelabrorum, serpentum in angulis per figuras. Hanc autem Salomon à Deo nocte pacificorum accepit in folio aureo designatam. Et audiuit à Domino. Ne dubites nec expauescas, quia hoc sacramentum maius est omnibus: Et subiunxit ei Dominus. Cum autem hanc notam inspexeris & orationes eius legeris, obserua man data quæ superius data sunt, & ipsa diligenter respice, quæ legeris in nota Dei, & in nota ineffabili caue tibi prudenter, vt quæcunque inspexeris, & quæcunque tibi in visione venerint celes & custodias. Et cum tibi magnus Angelus Domini apparuerit signum crucis in vexillo gerens, verba quæ tibi ostenderit ineffabiliter scripta custodi & cela, & operare in eis, sicut tibi præceperit, & ipsam notam Theologiæ per visionem magnam quam videbis aperuerit, summopere custodi: & quicquid tibi in omnibus notis idem simile apperuerit cum summa intentione obserua & orationes sicut dictum est in ea pronuncia diebus & horis determinatis, & repete tamen partes illius orationis magnæ, quam habes, sicut tibi præceptum est, & diuide, & fac interualla sicut superius dictum est: & postquam illas dixeris, SAPIENTER DIE ILLO AGE ET CASTE VIVAS. Si autem incertus aliquid feceris, periculum quidem instat cur ab aliis notis & orationibus earum experimentum habueris, sed in istis & orationibus earum quoddam maius est admirandum, & ipsa sunt quæ in istis consideranda sunt.

[AN, 104] Ista enim verba sunt nomina ineffabilia, & spiritualiter proferunter ante notam inestabilem. Hosel Iesel, anchiatar Aratol Hasiatol, Gemor gesameor.Istæ orationes prædictæ sunt quæ debent proferi & quomodo post inspectionem omnium artium, & præcipuè post notam Theologiæ.

[AN, 105] Hoc est explementum totius operis. Sed quæ de totius operis experimento sunt necessaria aliqua plenè dicere voluerius & prælibata lucidius declarare. In initio cognitionis omnium artium data est tota doctrina operandi & fere perfecta. Ecce quare dixerim ferè. fere enim dixi, quia adhuc quædam florida & continua huius operis restant instituenda quorum primum principium istud est.

[AN, 106] Qualiter mandata sunt observanda in operatione omnium artium.

Quartam[9] autem Lunam in omni omnium pronunciatione Theologiae observabis. Quotiescunque Luna quarta fuerit in operis instantis efficaci exhibitione, subtilius librum[10] inspicias, atque ipsarum artium scripturas.[11]

[AN, 107c-1] Capitula[12] autem de quibus dubitasti, & adhuc forfitan dubitas ita pronuncianda sunt, sicut superiorum capitulorum docet intentio.

Hoc autem scias, quod hæc verba sancta orationum, quæ ante lectum infirmi ad experimentum mortis siue vitæ dicenda instituimus, etiam si nihil aliud de toto corpore artis operari volueris, saepius poteris facere.[13]

[special] Hoc autem sciendum est, quod si libros tibi ad manus habere non poteris, vel si tibi ipsos inspiciendi facultas data non fuerit, non idcirco minus erit operis effectus, & bis proferantur omnes orationes, ubi semel proferrentur.

[AN, 107c-2] Capitula autem de quibus dubitasti, & adhuc forf[it]an dubitas ita pronuncianda sunt, sicut superiorum capitulorum docet intentio.

Hoc autem scias, quod hæc verba sancta orationum, quæ ante lectum infirmi ad experimentum mortis siue vitæ dicenda instituimus, etiam si nihil aliud de toto corpore artis operari volueris, saepius poteris facere (& probare).[14]

Et de visione scienda.

[special] & de aliis efficaciis, quas istae orationes habent sanctae quantumcunque & quandocunque volueris poteris probare & tentare.

[AN, 108] Ista sunt praecepta qua specialiter agenda sunt & observanda.

Cum de Theologia vero volueris operari, præter illos dies qui tibi breuiter instituti sunt, nullus obseruandus esr dies. Tempora autem omnia competentia sunt illis notis & orationibus quibus data esr tanta temporis definitio. Hoc autem restat, quod in artium liberalium trium pronunciatione, siue in ipsarum notarum inspectione fortè aliquem diem prætermiseris institutum, si fortè cæteros obseruaueris, etiamsi duos transgressus fueris, non id circo relinquas opus tuom, quia propter hæc non amittet effectum suum, cum maioribus numeris Luna, potius dies sunt obseruandi quam horæ. Vnde Salomon ait: Si horas transgressus fueris in die vna, vnam vel duas, non terrearis & de capitulis generalibus sicut dictum est operare. Hoc satis est de istis: Veruntamen vérba quæ tibi initio sermonum faciendorum siue lectionum legendarum & scientiarum adipiscendarum, nulla ratione obliuiscaris: quia per se dicta magnum effectum habent. Et verbis sacramentalibus visionum poteris frequenter operari. Si autem volueris incipere de toto corpore artis physicæ opus, sicut superiùs definitum est. Prima capitula prius recitanda, de quibus data est definitio per prædicta.

[AN, 109] Sciendum est etiam, quod de Theologia tantum poteris per te operari. Notas inspice & orationes Theologiæ sæpius repete: Et si de toto copere cessaueris hæc tibi magnum poterit conferre scripturarum effectum. Necessarium si quidem est vt notam viginti quatuor Angelos habentem, cum orationibus suis semper in memoria habeas & ut tibi superius diximus, quae per visionem videris Angelo præmonstrante tibi sub custodia habeas, & sub fideli certamine reclude.[15]

[Ars Nova (The New Art),

the first derivative text of the ars notoria tradition]

[AN, 110] Ista qua operis pracedentis sunt experimentum.  Hoc principium sequentium orationum est, quas orationes Salomon ARTEM NOVAM appellavit.

[AN, 111] Orationes enim istae ante omnes artes generaliter & ante omnes notas specialiter dici possunt: & debent proferri etiam si absque alijs capitulis de ipsa arte præfata operari volueris ipsis orationibus dictis tempore & ordine congruo, poteris in qualibet artium magnam habere efficaciam. In ipsis orationibus discendis neque tempora neque dies neque Luna obseruanda sunt. Sed tamen illud specialiter in ipsis obseruari debet, quia diebus quibus orationes ipsæ proferuntur, à peccatis obseruandum est criminalibus, scilicet gulæ, luxuriæ, & specialiter à iuramentis superfluis: ad quas antequam perueniatur, aliud prælibandum est, ut ipsarum orationum plenior & perfectior cognitio habeatur. Vnde Salomon inquit: Ego istas orationes prolaturus, timui ne offenderem Deum, & constitui mihi tempus, in quo illas inciperem, vt in castitate viuens de ipsis innocentius appareret.

[AN, 112a] Ista sunt earum orationum proemia antequam tamen ea de quibus dubitas proponere disposui vt singula singulis sub ordine posita, absque aliqua definitione clarescat.

Ista sunt quidem etiam, de quibus dubitare non debes videlicet: vtrum capitula prima notis philosophiæ & vtrum tria capitula omnibus artis sub se contentis debeant in assignatione prælibata temporis proferri: quia certè sicut prælibauimus, ita possunt & debent. Sed sciendum est, quod secundùm intentionem, quam tibi à Deo collatam credo & scio, & sic eam superiù prælibatam te decreuimus intueri; pauca vel nulla sunt de quibus oporteat dubitare. Verumtamen tibi terminum non posui præclarum. Præterea quia initia scriptorum emendanda constitui terminum non quæras.

[AN, 112b] Sed si forte rem tam subtilem incipere volueris, necessarium arbitror ut feria sexta operis huius habeas principium, & sicut in ista arte dispositum est. Bonum est anteferri ieiunium triduanum vt vtrum bona an mala huius voluntatis desideria sint, divinitus ostendatur.

[AN, 113] Ista enim praecepta ante omnem operationem instituta sunt. Si enim aliquod aliud est de quo dubitas initium, vt trium primorum capitulorum, siue quatuor subsequentium artium, vt effectum plenariæ cognitionis habeas: si secundùm quod superius descriptum est capitula & orationes & notarum consideraueris & pronunciaueris, etiamsi aliquid ignoranter præterieris, poteris subsequentium orationum spirituali vitute reconciliari.

[AN, 114a] De istis orationibus ait Angelus Salomoni.  Vide igitur orationum istarum sacramenta, & si quid de illis præsumptuosè vel ignoranter transgressus fuisti, dicas reuerenter atque subtiliter easdem orationes. Et de ipsis orationibus Angelus magnus inquit: Hoc sacramentum Dei magnum est, quod per manum meam tibi mittit Dominus. Ad cuius venerationem sacramenti cum rex Salomon cum magna patientia in conspectu Domini offerret super altare, vidit librum syndone inuolutum. & in hoc libro scriptas orationes decem & super singulas orationes signum sigilli aurei. Et audiuit in spiritu: hæc sunt quæ figurauit Dominus, & quæ longè exclusit à cordibus infidelium. Tremuit ergo Rex Salomon ne offenderet Dominum & custodiuit.

[AN, 114b] Ipsas dicens, eas fas non est nec operari in ipsis infidelibus. Sed qui aliquid magnum vel spirituale in artibus siue in arte aliqua vult adipisci alicuius scientiæ necessaria. Si superius opus habere non poterit. Omni tempore quandocunque voluerit has orationes dicat, primas tres pro primis tribus liberalibus specialiter singulam orationem pro singula arte: vel generaliter omnes tres pro artibus dicendæ sunt. Item & quatuor orationes subsequentes quocunque tempore volueris pro alijs quatuor artibus liberalibus dicas simili modo. Et si fortè totum corpus artis habere volueris, absque aliqua temporis definitione, ipsas orationes pronunciare poteris ante artes singulas, & ante orationes & notas earum atrium, quoties volueris eas plenè, manifestè & secretè pronunciare. Et tamen necessarium est tibi castèl viuere & sobriè in pronunciatione earum.

[AN, 115] Ista oratio est prima de decem, quae per se sine opere praecedenti possunt pronunciari ad memoriam, facunditatem, & intelligentiam & illarum trium stabilitatem acquirendam.  Et singulariter debet proferri ante primam figuram Theologiae.

Omnipotens, incomprehensibilis, inuisibilis & indissolubilis Deus, adoro hodie nomen sanctum tuum: ego indignus & miserrimus peccator extollens orationem & intellectum meum & rationem meam ad templum tuum sanctum cœleste, &assisto tibi hodie Deus meus, ostendens te Deum meum creatorem meum & saluatorem meum. Et ego rationabilis creatura, inuoco hodie gloriosissimam clementiam tuam, vt viuificet hodie Spiritus sanctus infirmitatem meam: & tu Deus meus qui Moysi & Aaron seruis tuis per literarum elementa exterioris linguæ tuæ efficacem doctrinam contulisti, confer hodie mihi gratiam superioris dulcedinis tuæ qua instruxisti seruos tuos, & inuestigatione qua inuestigasti eosdem per Prophetas, & sicut potuisti eis momentaneam conferre doctrinam: adhibe eam doctrinam quam scire desidero, & emunda conscientiam meam, ab operibus mortuis: & mitte cor meum in viam rectam & aperi i[llu]d ad intelligendum, & destilla intellectum meum in viam rectam. Et tu Domine Deus qui me ad imaginem & similitudinem tuam creare dignatus es, exaudi me in tua iustitia, & doce me in tua veritate, & reple animam meam scientia tua secundùm magnam misericordiam tuam, vt in multitudine miserationum tuarum amplius me delectes & in operibus tuis magnis, & complaceam in administratione mandatorum tuorum: & secundùm opera gratiæ tuæ adiutus & restauratus & exaltato corde & conscienta mea emundata confidere in te, & epuler in conspectu tuo, & exaltem nomen tuum quod bonum est, in conspectu sanctorum tuorum. Sanctifica me hodie, vt in fide viuam & spe perfecta, & charitate constanti, literaturam quam desidero adipiscar, & addiscam: & adepta scientia exaltatus, corroboratus, illuminatus diligam te & cognoscam, & scientiam & sapientiam intelligam de scripturis tuis, quas hominibus sciendas permisisti sentiam & firmiter habeam et retineam. Iesu Christe Fili Dei vnigenite, cui ante secula omnia dedit pater in manus, da mihi hodie propter nomen sanctum tuum gloriosum & ineffabile nutrimentum corporis & animæ, idoneam & perspicacem linguam liberam & expeditam & absolutam, vt & quicquid postulauero in tua misericordia & voluntate & veritate disponatur: & omnis oratio mea & actio in beneplacito tuo radicata & confirmata consistat. Aperi Domine Deus meus & Pater vitæ meæ fundamentum scientiæ quam desidero. Aperi mihi, Domine fontem quem aperuisti protoplasto Adæ: & quem aperuisti seruis tuis Abraham &Isaac & Iacob ad intelligendum ad discendum & ad iudicandum, su[s]cipe pro me hodie Domine preces & orationes omnium sanctorum, & sanctarum cœlestium virtutum, vt omnium scripturarum tuarum docibilis constanter efficiar. Amen.

[AN, 116] Ista oratio cum prima pronunciata dat facunditatem Et est secunda oratio de decem, & cum praecedenti pronunciari debet facto aliquo modico intervallo, & adhibet cum prima facundiam.  Ista enim oratio debet proferri ante secundam figuram Theologiae.

Adoro te Rex regum & Domine dominantium, rex æterne impermutabilis, intellige hodie clamorem meum spiritus & cordis mei gemitum, vt commutato intellectu meo, & dato mihi corde carneo pro lapideo respirem ante Dominum & Saluatorem meum. Et laua Domine interiora mea spiritu tuo nouo intellectu carnis meæ malo: pone intellectum tuum bonum, & aufer à me quod malum est, commutans me in hominem nouum: vt dilectione qua reformasti me, salus tua mihi intelligentiæ tribuat incrementum. Exaudi hodie preces meas Domine, quibus clamo ad te, & reuela oculos carnis meæ & mentis meæ considerans & intelligens & custodiens mirabilia de scripturis legis tuæ, vt viuificatus in iustificationibus tuis prævaleam in conspectu adversarij fidelium diaboli. Exaudi me Domine Deus meus & propitius esto mihi qui plasmasti me, & ostende hodie misericordiam tuam, & porrige mihi vas salutare, vt potem & satier de fonte gratiæ tuæ: vt de scriptutis quas desidero hodie psallam cum intellectu & scientia & intelligam & veniat hodie gratia Spiritus sancti & requiescat super me. Amen.

[AN, 117] Ista oratio dat facundiam proferenti & stabilitatem mentis.  Ista est tertia oratio de decem, & cum aliis pracedentibus debet pronunciari ad confirmandam stabilitatem mentis.  Ista oratio debet pronunciari ante primam figuram artis Astronomiae.

Confiteor ego tibi reus hodie Deus Pater coeli & terrae, conditor omnium visibilium & inuisibilium, creaturarum omnium, atque virtutum omnium & gratiarum bonarum dispensator atque largitor. Qui obscondis sapientiam & scientiam, tuam à superbis & reprobis (sibi non autem maiestati tuæ fidentibus.) Humilia (Illumina) hodie cor meum, &stabilem fac intellectum meum, & mentem meam, & diligentem te fac conscientiam meam, & signa hodie lumen vultus tui super me, vt prorsus innouatus intelligens efficiar & stabilis in mundatis tuis: & emundatus ab omnibus operibus malis, preualeam in scripturis & scientiis tuis, quas reseruasti vnicè tibi credentibus. O fortis & misericordissime, & omnipotentissime Deus, vre cor, renes, internos sensus meos, corrobora hodie animam meam gratia Spiritus sancti, & igne visitationis eiusdem gratiæ tuæ illumina me in fortitudine stabilitatis: præcinge lumbos meos, & baculum confortationis tuæ porrige in dexteram meam, & doctrinas dirige in opera mea veras: vt eradicatis sordibus & vitiis peccatorum meorum, præualeam confortatus in dilectione misericordiarum tuarum. Inspira mihi Domine spiraculum vitæ, & auge mentem meam, & intellectum meum, & rationem meam, & mitte Spiritum sanctum in me: vt in omnibus scripturis tuis exercitatus spiritus meus confortetur & augeatur. Oro, respice benignè, & considera Domine hodie dolorem mentis meæ, vt fiat voluntas mea confortata in te, & de cœlo mittere mihi digneris in terram consolatorem Spiritum tuum, vt in stabilitate perfecta me muniat in præ præsenti, & in continuatione conferat vt conforter ad ea intelligenda quaæ desidero. Da inuentionem, ô fons omnis rationis perfectæ scientiæ locupletissimæ, vt auxilio tuo sancto hæc merear obtinere, Amen.

[AN, 119] Ad confortationem sensuum interiorum & exteriorum.

O Pientissime Deus, & misericors, clemens Deus Pater, Deus omnipotens, omnia donans, fac mihi possibilia omnia credenti in posse vigore tuo, & adiuua me hodie pientissime Deus, sicut misericors fuisti Adæ pœnitenti, qui ei subitam, per omnipotentiæ tuæ misericordiam, scientiam multarum agnitionum contulisti atrium: Confer mihi hodie per eiusdem omnipotenciæ tuæ misericordiam, vt eam scientiam valeam adipisci: Adesto clementissime pater operi hodie, & instrue me benignissimè. O Domine clementissime Iesu Christe fili Dei confirma aspirando in me Spiritum sanctum qui à te Patre procedit: consolida opus meum hodie, & doce me, vt ambulem in scripturis, & glorier in multitudine effluentis graciæ tuæ: vt impetus fluminis sanctissimi Spiritus ciuitatem cordis mei lætificet, diuinam Scripturam inspirando, & repleat cor meum, omnimoda facundia, & visitatio sua sancta viuificet me, & deleatur in me macula omnis vitij. Te quęso, Domine Deus meus incomprehensibilis, vt gratia tua semper maneat super me, & multipliciter in me, & sanabis. Domine animam meam pietate tuæ inæstimabilis clemenciæ, & confortabis cor meum hodie, & toto tempore vit&aerlig; meæ, vt quicquid audiero, intelligam, & quicquid intellexero custodiam" & quicquid custodiero, memoriter teneam, & alios corde & lingua docili instruam notitiam tuæ inexhaustæ bonitatis per hæc sacramenta præfata, cooperante gratia Patris, & Filii, & Spiritus sancti, Amen.

[AN, 120] Haec oratio cum praecedentibus debet legi pro memoria.

Pie Pater, misericors Fili, clemens Spiritus Sanctus, Deus, Rex ineffabilis & inæstimabilis, adoro, inuoco & deprecor nomen sanctum tuum super effluentem æquitatem tuam, quatinus omnia ignoscas & indulgeas miserabilis mihi misero peccatori præsumente in officium quod aggressurus sum de literatura & occulta scientia cognoscenda, & fac me Domine vt efficaciter in me vigeat & inualescat. Aperi mihi Domine Deus aures meas, potenter vt audiam, & exterge lutum oculorum meorum, vt videam: dilata aures meas vt audiam: conforta manus vt operer: conforta pedes meos vt ambulem: expandi nares meas, os meum & olfactum meum, vt sentiam & loquar tibi placita semper, ad honorem nominis tui, quod est benedictum in secula seculorum, Amen.

[AN, 121] Haec oratio antequam legas, valet ad sensus interiores & exteriores.

Extolle sensus carnis & animae meae ad te Domine Deus meus, & eleuo cor meum hodie ad te, vt placeant verba & opera mea in conspectu populi tui, & fulgeat omnipotentia tua magna, & misericordia tua in visceribus meis, & dilatetur mens mea in me, & indulcescat eloquium tuum sanctum in ore meo, vt quod legero vel audiero intelligam, & proferre sciam, sicut Adam intellexit: sicut custodiuit Abraham, & ego custodiam: sicut memoriter tenuit Iacob, & ego teneam, vt in scripturarum tuarum virtute fundatus, radicatus, misericordiae tuae fundamentum confirmatum glorier acquisisse & delectatus in operibus manuum tuarum, iustitiam & pacem mentis & corporis perseueranter adipiscar, & firme custodiam gratia Spiritus tui sancti Domine plenaria in me operante, vt hostium visibilium mihi aduersantium insidias atque versutias gaudeam superasse, Amen.

[AN, 122] Ista oratio cum praecedentibus dat memoriam, facundiam & stabilitatem.

Omnium regnorum, visibilium quoque inuisibilium donorum dispensator, atque Deus omnium voluntatum ordinator, consilio tui spiritus dispone, viuifica virtutem debilem mentis meæ, & ardeam in accessu voluntatis sanctæ tuæ ad bonum: in beneplacito autem tui facias magnitudinem peccatorum meorum non aspiciendo: largire mihi indigno quod opto, & rationem cognoscendi, intelligendi, memoriter retinendi in me confirma, & effectum bonum cum gratia sensibus meis accomoda, & iustifica me in iustificatione Spiritus sancti, vt quicquid ex carnis macula & labe peccati contraxerim, diuina potentia tua ineffabiliter abluat, pietas qua in principio cœlum & terram creare voluisti, ita spiritualis tua misericordia restauret, qua hominem perditum ad regnum sanctissimum reuocare dignatus es: Tu Domine tua sapientia & scientia attingens, disponens omnia suauiter, omnes sensus meos facundos in me restituas, vt ego indignus peccator & miser in omnibus operibus tuis confirmatus, & perspicax & facundus, gratia Patris, & Filij, & Spiritus sancti largiente efficiar operante, qui viuis ac regnas trinus & vnus, Amen.

[AN, 123] Oratio haec ad recuperationem amissi ingenii debet pronunciari.

Deus vivorum, dominator omnium creaturarum, visibilium & inuisibilium, administrator & fundator, omnia omnibus, singula singulis tribuens secundùm naturæ facultatem. Ideo hodie gratia Spiritus sancti cor meum illustret & multiplicet Spiritus sanctus, & corroboret interiorem hominem: & fœcunda me rore gratiæ tuæ, qua Angelos instruxisti: informa me largitate tuæ scientiæ, quam à principio fideles tuos docuisti, vt operetur in me gratia septiformis, & superiori celeri impetu fluminis de Libano puteum conscienciæ meæ corrigat, repleat & exuberet, tu qui venisti de cœlis super aquas maiestatis tuæ, & huius sacramenti in me confirmes mirabilia.

[AN, 124] Ad recuperationem gratia Spiritus Sancti.

Profiteor tibi Deus, meus hodie, pater omnium, qui secreta cœlestia reuelas seruis tuis, & terrena ostendis: te deprecor suppliciter, maiestatem tuam exoro, vt sicut tu es Rex & Princeps nostrarum cogitationum, exaudi hodie preces meas dirigenter, dignanter opera mea dirige, & actiones cœlestium virtutum in spiritu sancto prævaleant. Clamo ad te hodie, Deus meus; exaudi clamorem meum, ingemisco ad te, exaudi gemitum cordis mei hodie, & semper spiritum meum, & animam meam, & totum corpus meum, sub tutela Angelorum tuorum præserua. Spiritus sancte Deus, cuius charitas perpetua ac cœlestis, cuius possessione cœli & terra plena est, aspira ad hanc operationem meam, & quod in laudis tui honorem deuot&egeave; postulo, mihi concede. Spiritus sanctus in me veniat, & regnet & imperet, Amen.

[AN, 125] Oratio ad recuperationem ingenii & intellectus.

Domine ego servus tuus, nunc tibi hodie confiteor coram maiestate gloriæ tuę, in cuius Spiritu sunt omnis magnificentia & sanctimonia: te deprecor secundùm ineffabile nomen tuum, quatenus ad meæ operationis officium aures tuæ pietatis & clemens oculos tuos accommodes, & aperiente manum tuam gratiam quam desidero satier, & fœcunder charitate & claritate, qua cœlum & terram fundasti, qui viuis [et regnas solus per omnia secula seculorum]. Amen.

[1] The ANQCASR misspells homilia as Omelia.

[2] Sancte Pater omnipotens, exaudi preces meas, section 92.

[3] Veronese: que or quas.

[4] Veronese: constitute or constituta.

[5] From “qui es fons bonitatis, etc.” to the prayer’s end is not found in Version A.  This special passage is found at the end of NS 114.  The late 16th – early 17th century scribe adds this passage here.

[6] Robert Turner does not translate the passage from “refero, & redde mihi, etc.” to the prayer’s end.  In fact, it seems as though he follows the repeated reading at Variation 11c-2 below.  According to the scribe of the Ars Notoria, Quam Creator Altissimus Salomoni Revelavit, the fifth figure of philosophy has three prayers, Gezomathon, Rex aeterne Deus, and Deus Pater immense [...magnitudo misericordiae...]. 

[7] Corruption of angulos, meaning the “angles” of the last figure of theology, not “angels.”

[8] ARQCASR presents a different ending here than the original Ars Notoria from “& de capitulis & orationibus, etc.” to the end of the section.

[9] Section 106 is missing the first sentence from the original Ars Notoria, which reads, “Cum de omnibus artibus generaliter operari volueris sicut tibi superius premonstratum est operare, et neomenias in notarum pronuntiatione cum orationibus suis diligenter observa.”

[10] Veronese: libros. 

[11] Veronese: ipsorum scripturis audias or iposrum scripturis] ipsis libris aliquid.

[12] Section 107 is missing the first sentence from the original Ars Notoria, which reads, “Hoc autem sciendum est quod si tibi libros ad manus habere non poteris, vel si tibi ipsos inspiciendi non fuerit data facultas, non idcirco minus erit operationis effectus.”

[13] The original Ars Notoria reads “probare” instead of “facere” and then continues, saying, “et de visione facienda experimentum quando et quotiens volueris poteris temptare.”  Veronese provides additional variants even within this additional passage.  See his critical edition (2007).

[14] Section 107 is repeated, perhaps by another scribe or the publisher of Agrippa’s Opera Omnia, and its ending retains the erroneous “facere” and then adds the correct “probare” as an interpolation.

[15] ARQCASR adds reclude.

[16] Corrected from intelligendi.

[17] Psalm 123:8, Vulgate.

[18] Psalm 90, Vulgate.

[19] Psalm 91 (NRSV).

[20] The Latin text presents the alchemical symbol of water, a downward pointing triangle, here instead of the Latin word for water, aqua.

[21] O Spiritus septiformis gratiae, etc. ……

[22] AB reads: lubriter.

[23] AB reads: invenirii.

[24] ARQCASR adds the ritual formula beginning with the Helyscemaht prayer.  It is not immediately clear the extent of this ritual formula.  The Ars Brevis does not include the Helyscemaht prayer but instead presents the Phos Megalos prayer, the Phos Megalos figure, and its Latin prayer Lux mundi (AB, 42-43).

[25] ARQCASR omits the part in which the figure of memory is to be consecrated by seven masses.  The AB implies that the figure of memory is identified with the Phos Megalos figure based on the figure’s placement next to these instructions, although the true identity of the figure of memory is disputed.  See my blog entry entitled, “Ars Brevis: The Contested Identities of the Figures for Magical Experiments.”

[26] AB reads: continetur.

[27] ARQCASR adds: septem vicibus.

[28] ARQCASR omits etiam and replaces cum sua litania with in hora prima diei.

[29] ARQCASR omits fecisti de cuius numero and momentorum ……

[30] In the Ars Notoria, the Deus qui omnia numero prayer is assigned to the first figure of arithmetic (see AN 144 and NS 74).  Immediately following the word mensura, the ARQCASR omits “fecisti, de cuius numero, pondere et mensura omne caput hominis desiderans elevabitur, in cuius ordine omnium momentorum,” then the prayer is reworked.  Next, the Ars Notoria reads, “sive dierum patens et aperta dimensio, qui etiam solus stellarum nomina numeras et nominas menti meae.”  The ARQCASR does a slight rewriting of the final part, changing constanter to constantiam and replacing agnoscam to cognoscam.  ARQCASR also adds “N. vera” and “qui vivis regnas, &c.” 

[31] The ellipsis marks where the ARQCASR omits the opening of section AB 56 which reads, “Postquam iam consecrata est in missis dictis,” a reference to the Catholic votive masses.

[32] AB 56 is a pivotal passage in the study of the Ars Brevis.  This particular passage appears to follow the L2 version, although omits reference to the performance of the votive masses and adds at the end, “coelestia regni”.  For more details, see Castle, Ars Notoria: The Notory Art of Solomon, 712 and also the blog entry entitled, “New Latin Edition of the Ars Brevis, a Derivative of the Ars Notoria”. 

[33] Summe Deus Pater piissime, the preamble of Opus Operum, C.

[34] ARQCASR omits Christe Ihesu dulcissime.

[35] ARQCASR adds: trinus & unus, altissime rex regum, and replaces sanctissime for fortissime and replaces piissime for prudentissime.

[36] ARQCASR adds: & similitudinem, thereby including the divine vision of God.

[37] AB reads: operatus sit.  Immitte.

[38] AB reads: clementissime.

[39] AB reads: de.

[40] ARQCASR adds: de.

[41] The AB has omitted a portion of the original Summe Deus Pater piissime prayer from the Opus Operum, C, from “multiplicem benedictus . . . secula seculorum tempora, amen.”  Instead the AB reads: “(intelligentiam), ut te prestante qui mirabilia magna facis solus nobis in ipsa arte sciens et subtilis, interpres . . .  efficiar, ut per eam fecunditate, et memorie, et subtilitate, recepta, per merita sanctorum et intercessionem caelestium virtutum, honorem te in scientia mea.”  The word intelligentiam is read as an operator’s inserted desire for intelligence from God.

[42] ARQCASR omits: diligendam et licentissime faciendam semper in omnibus.

[43] Opus Operum reads: perscrutanda.

[44] Opus Operum reads: veneranda et admiranda.

[45] Opus Operum reads: expediunt.

[46] ARQCASR made slight adjustments to the final clause here.

[47] This is a misquote of the original Latin spiraculum vitae “little breath of life” from Genesis 2:7 (Vulgate).

[48] AB reads: velocem.

[49] AN reads: intellectum.

[50] AN reads: superfluentem.

[51] AN reads: ut de multiduine benedictionum tuarum et de largissima largitate multorum donorum tuorum et gratiarum tuarum copiose dicatus. 

[52] AN reads summum et ineffabile.

[53] AN reads: inaestimabilis.

[54] AN reads: Ecce.